Pensionistas e pensións nacionais

O pensionista debe comunicarlle á súa Entidade xestora, dentro dos 30 días seguintes a que se produzan, as seguintes variacións:

• Cambios de domicilio: residencia habitual ou fiscal.
• Inicio de actividades laborais.
• Cambios na situación económica: recoñecemento e/ou cobramento doutras prestacións ou pensións nacionais ou estranxeiras ou outro tipo de rendas.
• Cambios da situación familiar: estado civil, nacementos, defuncións...

Se o pensionista reside no estranxeiro debe enviar así mesmo o certificado de fe de vida dentro do primeiro trimestre natural de cada ano, para acreditar a súa vivencia e así poder continuar percibindo a súa pensión e evitar a suspensión desta.

Igualmente, e sempre antes do 1 de marzo de cada ano, os pensionistas que teñan asignados complementos por mínimos na súa pensión e que obtivesen ingresos brutos por rendas de traballo, capital ou outros conceptos (superiores á contía que anualmente se estableza), deberán presentar a declaración expresa destes.

Para notificar estes cambios, o pensionista pode facelo a través da Sede Electrónica da Seguridade Social ou a través do Portal Tu Seguridad Social, no apartado “Xestiona a túa prestación”. Para iso, debe dispoñer de certificado dixital, DNI electrónico ou cl@ve. No caso de non dispor de ningún destes medios, o pensionista ten á súa disposición unha serie de formularios, que pode atopar nesta páxina web. Unha vez completado e asinado o formulario correspondente polo propio pensionista, pode ser enviado por correo ordinario ou ben presentalo en calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

Pode notificar estes cambios, o pensionista pode facelo a través da Sede Electrónica da Seguridade Social  ou do Portal Tu Seguridad Social, no apartado “Xestiona a túa prestación”. Para iso, debe dispoñer de certificado dixital, DNI electrónico ou cl@ve. En caso de non dispoñer de ningún destes medios, o pensionista ten á súa disposición un formulario denominado Modificación de datos bancario e de domicilio.

Se o pensionista reside no estranxeiro debe completar os datos bancarios engadindo o BIC ou SWIFT dependendo do país de residencia.

Unha vez completado e asinado o formulario polo propio pensionista, pode ser enviado por correo ordinario ou ben presentalo en calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

O falecemento debe comunicarse en todo caso, achegando o certificado de defunción do pensionista, a través da Sede Electrónica da Seguridade Social (para o cal debe dispoñer de certificado dixital, DNI electrónico ou cl@ve) ou presencialmente en calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

Se o pensionista reside no estranxeiro, deberá notificarse o falecemento á Dirección Provincial do INSS que lle xestiona a súa pensión, ou no seu defecto,  á Consellaría Laboral da Embaixada de España do lugar de residencia.

• Se dispón de certificado dixital, DNI electrónico ou cl@ve, pode obter directamente o certificado acreditativo de que percibe pensión ou, no seu caso, de que non figura como titular de pensión pública a través do servizo da Sede Electrónica denominado “Certificados de prestacións” ou a través do Portal Tu Seguridad Social.

• Se non dispón de ningún destes medios, para solicitar o certificado acreditativo de que se percibe ou non pensión da Seguridade Social, ten á súa disposición un formulario denominado "Solicitude de certificados". Unha vez completado e asinado o formulario, pode ser enviado por correo ordinario ou ben presentalo en calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

• Se reside no estranxeiro e non dispón de certificado dixital, pode obter directamente o certificado a través da Dirección Provincial do INSS que xestiona a súa pensión.

• Se dispón de certificado dixital, DNI electrónico ou cl@ve, o interesado pode obter directamente a información sobre o estado no que se atopa a súa solicitude de prestación a través do servizo da Sede Electrónica denominado “Como vai a miña prestación?” ou a través do Portal Tu Seguridad Social, no apartado “Os teus Datos – Xestións”.

• Se non dispón de ningún destes medios, para obter esta información, o interesado debe dirixirse a calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

O dereito ao recoñecemento das prestacións prescribe aos cinco anos, contados desde o día seguinte a aquel no que teña lugar o feito causante da prestación da que se trate, sen prexuízo de que os efectos dese recoñecemento se produzan a partir dos tres meses anteriores á data na que se presente a correspondente solicitude.

Non prescriben as pensións de xubilación, viuvez, orfandade e en favor de familiares.

O dereito á percepción de prestacións recoñecidas caduca ao ano de non facerse efectivas:

• Se se trata de prestacións a prezo fixado e por unha soa vez, caducan ao ano, contado desde o día seguinte ao de serlle notificada en forma a súa concesión ao interesado.
  
  
• Se se trata de prestacións de pagamento periódico, o dereito á percepción de cada mensualidade caduca ao ano do seu respectivo vencemento.
  

Cando as pensións derivan de accidente de traballo ou enfermidade profesional, as dúas pagas extraordinarias de xuño e novembro están rateadas nas mensualidades ordinarias, xa que estas pensións se aboan en 12 pagas.

Os períodos de adquisición do dereito á percepción estarán comprendidos entre:

• O 1 de decembro e o 31 de maio do exercicio seguinte, ambos os dous inclusive, se se trata da paga extraordinaria de xuño.
• Entre o 1 de xuño e o 30 de novembro, tamén ambos os dous inclusive, se se trata da  paga extraordinaria de novembro.

Será suficiente un día de aboamento da pensión para o cómputo da sexta parte íntegra da paga extraordinaria correspondente.

Nos casos de extinción, baixa ou suspensión da percepción dunha prestación, calquera que sexa a causa, a paga extraordinaria entenderase devengada o día 1 do mes en que se acorde a baixa ou suspensión ou se produza a causa de extinción. 

Aboarase en razón dunha sexta parte por cada un dos meses comprendidos entre o mes de decembro (paga extraordinaria de xuño) ou o mes de xuño (paga extraordinaria de novembro), e o mes en que se produza a suspensión ou extinción da pensión. Cada sexta parte calcularase ao tomar a contía da pensión ordinaria que se corresponde co mes no que se acorde a suspensión ou extinción.

Só naqueles casos nos que o titular da prestación económica da que se trate non dispoña, na súa localidade de residencia, doutro medio ou modalidade de cobramento.

A materialización do pagamento da pensión pode facerse, a petición do seu titular, por trimestres ou semestres naturais vencidos, aínda que o dereito á percepción daquela sexa mensual e sen que, en ningún caso, se xeren intereses a favor do beneficiario.

Será necesaria a solicitude da pensión acumulada e non percibida nos casos de falecemento dun beneficiario de prestacións económicas da Seguridade Social, cuxo aboamento se efectúe a través dunha modalidade distinta ao sistema de aboamento na conta corrente ou cartilla de aforro ou que esta estivese cancelada.

A solicitude producirase a instancia de parte lexítima e aboarase, se procede, en nome da comunidade hereditaria.

Para o cálculo da base anual da pensión, determinante do tipo impositivo do IRPF , terase en conta o importe da prestación polo número de pagas que lle corresponden, incluídas as pagas extraordinarias, ata o final do exercicio.

Cando perciba un mesmo titular prestacións no estranxeiro e en España, sumaranse as dúas aplicándolle á base anual conxunta a normativa do imposto correspondente á residencia fiscal do titular.

Si, existe esa posibilidade sempre que o tipo voluntario solicitado sexa superior ao que, en cada momento, lle corresponda consonte a súa situación económica, persoal e familiar. Pode solicitalo a través da Sede Electrónica da Seguridade Social ou do Portal Tu Seguridad Social, no apartado “Xestiona a túa prestación”. Para iso, debe dispoñer de certificado dixital, DNI electrónico ou cl@ve.

No caso de non dispoñer de ningún destes medios, existe un formulario denominado “Incremento voluntario da retención por IRPF”. Unha vez completado e asinado o formulario, pode ser enviado por correo ordinario ou ben presentalo en calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

O tipo de retención voluntario solicitado aplicarase, como mínimo, ata o final do exercicio económico e mentres non renuncie por escrito á citada porcentaxe ou non solicite un tipo de retención superior, durante os exercicios sucesivos, agás que se produza variación das circunstancias que determinen un tipo superior ao solicitado voluntariamente.

Os titulares de prestacións residentes no estranxeiro non deben indicar as súas circunstancias persoais e familiares, xa que non se van ter en conta para os efectos da retención do IRPF .

Ademais, terase en conta se existe ou non convenio bilateral subscrito por España para evitar a dobre imposición fiscal. Se existe, non se aplica a retención polo IRPF e rexen, con carácter xeral, as normas previstas en cada convenio.

As pensións do sistema da Seguridade Social poden embargarse, de acordo coa escala prevista no  art. 607 da Lei de procesamento civil, mentres a contía da prestación supere o importe do SMI  vixente en cada momento. 

Se os salarios, soldos, pensións ou retribucións estivesen gravados con descontos permanentes ou transitorios de carácter público, en razón da lexislación fiscal, tributaria ou de Seguridade Social, a cantidade líquida que percibise o titular, deducidos estes, será a que sirva de tipo para regular o embargo.

Exceptúanse da regra xeral aqueles supostos de execución de sentenza que condene ao pagamento de alimentos en todos os casos nos que a obriga de satisfacelos xurda directamente da Lei, incluíndo os pronunciamentos das sentenzas ditadas en procesos de nulidade, separación ou divorcio sobre alimentos debidos ao cónxuxe ou aos fillos. Nestes casos, e tamén nos das medidas preventivas correspondentes, o órgano xudicial fixará a cantidade que pode ser embargada.

Con carácter xeral, é inembargable a contía da pensión que non exceda do SMI   vixente en cada momento, aplicándose as correspondentes porcentaxes a embargar sobre os importes que superen ese SMI.

As retencións efectúanse de forma graduada mediante a aplicación da escala prevista no art. 607 da Lei de procesamento civil.

Seguirase o procedemento xeral, polo que debe ser declarado por resolución ou acordo da entidade ou organismo competente, procedéndose a revisar os actos nos que se declarase con anterioridade, comunicándose aos obrigados ao reintegro e demais interesados.

Cando a resolución sexa firme por esgotamento da vía administrativa, remíteselle á TXSS  para que inste aos suxeitos responsables do pago o importe que haxa que reintegrar mediante a correspondente reclamación de débeda.

Non se lle remitirán á TXSS para a súa reclamación as resolucións definitivas en vía administrativa nas que se declare a procedencia de reintegros cuxa contía non exceda do 20% do IPREM  mensual, ao tratarse de responsabilidade por sucesión "mortis causa".

A obriga de reintegro do importe das prestacións indebidamente percibidas prescribe aos catro anos, contados a partir da data do seu cobro, ou desde que foi posible exercitar a acción para esixir a súa devolución, con independencia da causa que orixinou a percepción indebida, incluídos os supostos de revisión das prestacións por erro imputable á entidade xestora.

Cando non sexa posible aplicar o procedemento especial, mediante o cal a entidade xestora efectúa os descontos sobre as prestacións que aboa, e tamén cando, ao aplicarse este,  non fose posible efectuar as deducións necesarias para cancelar a débeda no prazo máximo previsto por falecemento do debedor, por extinción da prestación que aquel estivese a percibir ou por calquera outra causa.

• A pensión do SOVI absorberá total ou parcialmente o complemento a mínimo que puidera ter a pensión de viuvez do sistema.

• A suma da pensión de viuvez e a do SOVI non poderá ser superior ao dobre da pensión mínima de viuvez dos beneficiarios con 65 ou máis anos, vixente en cada momento, en cómputo anual. De superarse o límite indicado, minorarase a contía da pensión do SOVI no importe necesario.
  

Para os efectos de aplicar o tope máximo  de pensión establecido na correspondente Lei de orzamentos xerais do Estado, non se computan:

• As pensións derivadas de actos de terrorismo.
• O incremento do 50% da pensión de grande invalidez. 
  

Como norma xeral, é preciso acreditar a idade real establecida en cada caso. Non obstante, naqueles colectivos que teñan previstos coeficientes redutores da idade de xubilación en función da actividade realizada, a idade de 65 anos, para os efectos de determinación do dereito aos complementos por mínimos, entenderase cumprida cando, por aplicación deses coeficientes, resulte unha idade igual ou superior á de 65 anos. A mesma norma aplicarase nos supostos de xubilación especial aos 64 anos.

Nas pensións de incapacidade permanente, para os efectos dos complementos por mínimos, o requisito de idade aplicarase da seguinte forma:

• Cómputo dos 65 anos para as pensións de IP total: terase en conta a idade teórica.
• Cómputo dos 60 anos para as pensións de IP total cualificada: considérase a idade real.
  

Si, nos supostos de opción a favor dun subsidio por desemprego, ademais de para acceder a unha pensión non contributiva por invalidez en grao igual ou superior ao 75%.

Se se trata de concorrencia cunha pensión contributiva do sistema, a supresión dos efectos económicos dos mínimos recoñecidos realizarase desde o día primeiro do mes seguinte á data da resolución da prestación concorrente, ou de ser o caso, da resolución pola que se incrementa o importe da outra pensión.

Nos casos nos que a pensión fose allea ás xestionadas polas entidades xestoras (INSS e ISM), os efectos serán desde o primeiro día do mes seguinte á data de resolución da prestación allea que figure no Rexistro de Prestacións Públicas.

Computaranse os correspondentes aos seus rendementos netos, e quedarán excluídos os gastos deducibles desas actividades conforme a lexislación fiscal.

Nos supostos nos que existisen rendementos procedentes de fondos de pensións, cando estes se perciban en forma de capital, e sempre que transcorresen máis de dous anos desde a primeira achega ao fondo, unicamente se computará o 60% do capital percibido.

A idade de acceso á pensión de xubilación depende da idade do interesado e das cotizacións acumuladas ao longo da súa vida laboral.

As idades de xubilación e os períodos de cotización aplicaranse de forma gradual ata o 2027.

A idade mínima pode ser rebaixada ou anticipada, só para traballadores en alta ou en situación asimilada á de alta, en determinados supostos especiais.

En primeiro lugar, recoñecerá a pensión o réxime no que o interesado estea en alta no momento do feito causante ou o último no que se produciu esa circunstancia, sempre que reúna todos os requisitos. En caso de non corresponder o dereito, aplicarase a mesma fórmula nos réximes anteriores.

Se en ningún deles se acreditan os requisitos necesarios, resolverá o réxime no que o interesado acredite maior número de cotizacións, previa totalización de todas as que acredite o interesado.

Se o traballador non acredita o requisito da idade esixido no réxime no que acredite o maior número de cotizacións, poderá recoñecerse a pensión por ese réxime sempre que cumpra o requisito de idade nalgún dos demais réximes que se tivesen en conta para a totalización de períodos de cotización, ademais do resto de requisitos esixibles para iso (5 anos ou 1/4 das cotizacións no réxime que permite a xubilación anticipada).

Se o traballador "ten a condición de mutualista", podería xubilarse a partir dos 60 anos sempre que cumpra determinados requisitos.

Se o traballador "non ten a condición de mutualista" e cesa como Autónomo, podería xubilarse a unha idade inferior en dous anos, como máximo, á idade que regulamentariamente lle sería de aplicación, sempre que alcance o resto dos requisitos esixidos.

Os períodos efectivamente traballados (como traballador por conta allea incluído no Réxime Xeral, así como nos réximes especiais de Traballadores do Mar e da Minaría do Carbón), nos que o traballador acredite unha discapacidade igual ou superior ao 65%, multiplícanse polo coeficiente redutor que corresponda:

• O coeficiente do 0,25, nos casos en que o traballador teña acreditado un grao de discapacidade igual ou superior ao 65%.
  
• O coeficiente do 0,50, nos casos en que o traballador teña acreditado un grao de discapacidade igual ou superior ao 65% e acredite a necesidade do concurso doutra persoa para a realización dos actos esenciais da vida ordinaria.

O resultado en días súmase á idade real do traballador e obtense a idade ficticia que será a tida en conta para os efectos da pensión de xubilación.
 

A xubilación parcial é aplicable aos traballadores por conta allea, a tempo completo, integrados en calquera réxime por conta allea da Seguridade Social. Non é aplicable ao persoal con relación funcionarial ou estatutaria, conselleiros ou administradores asimilados a traballadores por conta allea, representantes de comercio e artistas.

Respecto dos traballadores por conta propia, o artigo 318 do Texto Refundido da  LGSS, dispón que a xubilación parcial resultará de aplicación aos traballadores por conta propia incluídos nos Réximes Especiais de Traballadores do Mar e de Traballadores Autónomos, nos termos e condicións que se establezan regulamentariamente. Dado que non tivo lugar este desenvolvemento regulamentario, estes traballadores non poden causar, na actualidade, este tipo de xubilación.

Se accede á pensión dende unha situación asimilada á de alta sen obriga de cotizar, (por exemplo, está no paro involuntario con demanda de emprego ininterrompida dende que finalizou a prestación por desemprego), o período específico de cotización de 2 anos deberá estar comprendido dentro dos últimos 15 anteriores á data en que cesou a obriga de cotizar (finalización da prestación por desemprego).

Se o traballador "ten a condición de mutualista", si podería xubilarse a partir dos 60 anos sempre que cumpra os requisitos esixidos.

Se o traballador "no ten a condición de mutualista" e o cesamento no último traballo se produce pola libre vontade do traballador, podería xubilarse a unha idade inferior a dous anos, como máximo, á idade que regulamentariamente lle sería de aplicación, sempre que alcance o resto de requisitos esixidos.

Si, en determinados supostos con regulación específica como son determinados artistas e profesionais taurinos.

Tampouco se aplicarán coeficientes redutores naqueles casos en que, por aplicación de bonificacións por traballos penosos ou por discapacidade, se alcancen os anos ficticios regulamentarios.

Non é necesario esperar á idade regulamentaria de xubilación. O traballador que se acolle á xubilación parcial poderá solicitar a pensión de xubilación ordinaria ou anticipada, en calquera das súas modalidades, sempre que reúna todos os requisitos para iso.

Si. Neste caso, non será necesario que se teña simultaneamente un contrato de remuda.

A regra xeral é que o gozo da pensión é incompatible coa realización dunha actividade por conta allea ou propia que dea lugar á alta na Seguridade Social. Non obstante, existen diversas excepcións:

• A xubilación parcial permite ao traballador, de común acordo coa súa empresa, reducir a súa xornada de traballo entre un 25 % e un 50 %, pasando a percibir a pensión de xubilación en contía proporcional inversa á redución de xornada. Se o traballador non ten cumprida a idade regulamentaria de xubilación, a empresa deberá concertar un contrato de remuda con outro traballador.
• A xubilación activa permite compatibilizar a pensión de xubilación cun traballo por conta allea ou propia, a xornada completa ou parcial, sempre que a xubilación se producise polo menos un ano despois de cumprir a idade ordinaria (sen bonificacións ou anticipacións da idade de xubilación que puidesen ser de aplicación) e ademais, á persoa interesada lle sexa aplicable unha porcentaxe sobre a base reguladora do 100% por ter unha carreira de cotización completa. Durante a xubilación activa cóbrase o 50 % da pensión. Non obstante, se a actividade se realiza por conta propia e se acredita ter contratado, polo menos, a un traballador por conta allea, a contía da pensión compatible co traballo acadará o 100 %.
• A xubilación flexible, permite a quen xa é pensionista de xubilación iniciar un traballo a tempo parcial cunha redución de xornada comprendida entre un 25 % e un 50 % sobre a xornada habitual na actividade, e compatibilizalo coa pensión que viña cobrando, reducida en proporción á porcentaxe de xornada desempeñada a tempo parcial.
• A pensión de xubilación tamén é compatible coa realización de traballos por conta propia cuxos rendementos totais anuais non superen o importe do salario mínimo interprofesional en cómputo anual.
• A pensión contributiva de xubilación tamén pode compatibilizarse co desenvolvemento dunha actividade de creación artística pola que se perciban ingresos derivados da titularidade de dereitos de propiedade intelectual.

• Os facultativos de atención primaria, médicos de familia e pediatras, adscritos ao Sistema Nacional de Saúde con nomeamento estatutario ou funcionario, poderán, ata o 28 de decembro de 2025, continuar desempeñando as súas funcións durante a prórroga no servizo activo e, simultaneamente, acceder á xubilación percibindo o 75% do importe da pensión polo devandito concepto, sempre que cumpran os requisitos establecidos na lei.

• Do mesmo xeito, ata o 28 de decembro de 2025, os facultativos de atención primaria adscritos ao sistema nacional de saúde con nomeamento estatutario ou funcionario que accedesen á pensión contributiva de xubilación, poderán compatibilizar a actividade co 75% da pensión de xubilación cando se reincorporen o servizo activo, sempre que o feito causante da súa pensión tivese lugar a partir do 1 de xaneiro de 2022, ou se acollesen no seu día á compatibilidade da pensión de xubilación co nomeamento como persoal estatutario ou funcionario das e os profesionais sanitarios, realizado ao abeiro do Real Decreto-Lei 8/2021, do 4 de maio, sempre que se cumpran o resto de requisitos establecidos na lei.  

Por outra parte, a pensión de xubilación do empresario é compatible co simple mantemento da titularidade do negocio ou establecemento mercantil, sempre que non leve a cabo ningún traballo.

Para unha información personalizada, sería conveniente acudir a calquera dos Centros de Atención e Información da Seguridade Social (CAISS).

A regra xeral é que o gozo da pensión é incompatible coa realización de traballos por conta allea/propia ou coa realización de actividades para as Administracións Públicas.

Como excepcións á devandita incompatibilidade, a pensión de xubilación será compatible coa realización de: 

• Traballos a tempo parcial nos termos establecidos para a modalidade da xubilación flexible. O importe da pensión de xubilación reducirase en proporción inversa á redución aplicable á xornada de traballo.
• Traballos por conta propia, cuxos ingresos anuais totais non superen o salario mínimo interprofesional (SMI), en cómputo anual.
• Calquera traballo por conta allea ou por conta propia do pensionista, sempre que se accedese á pensión polo menos un ano despois de cumprir a idade ordinaria (sen bonificacións ou anticipacións da idade) e a porcentaxe aplicable á respectiva base reguladora para os efectos de determinar a contía da pensión alcance o 100%. Como norma xeral, a contía da pensión será equivalente ao 50% do importe da pensión.

En calquera caso, o pensionista deberá comunicar á entidade xestora que vai iniciar a actividade laboral.

• Ata o 28 de decembro de 2025, os facultativos de atención primaria adscritos ao sistema nacional de saúde con nomeamento estatutario ou funcionario a posibilidade de compatibilizar a actividade co 75% da pensión de xubilación, cando se reincorporen o servizo activo, sempre que o feito causante da súa pensión tivese lugar a partir do 1 de xaneiro de 2022, ou se acollesen no seu día á compatibilidade da pensión de xubilación co nomeamento como persoal estatutario ou funcionario das e dos profesionais sanitarios, realizado ao abeiro do Real Decreto-Lei 8/2021, do 4 de maio, sempre que se cumpran o resto de requisitos establecidos na lei.

Se celebra un contrato de traballo a tempo parcial, dentro dos límites de redución legalmente establecidos na "xubilación flexible", minoraráselle a pensión de xubilación en proporción inversa á redución aplicable á xornada de traballo. A realización de xornadas inferiores ao 50% ou superiores ao 75% supoñerá a suspensión da pensión.

En determinadas circunstancias, a partir do 17-03-2013, é posible compatibilizar a pensión de xubilación (unha vez reducida ao 50% da súa contía) cun traballo a tempo completo ou a tempo parcial, sen limitación da xornada de traballo.

Pode ter dereito a dúas pensións, sempre que cumpra os requisitos esixidos por separado en cada réxime. Se non está en situación de alta ou asimilada nalgún deses réximes no momento da xubilación, será necesario que as cotizacións acreditadas en cada un deles se superpoñan, polo menos, durante 15 anos.

No suposto de que non cause pensión nun dos réximes, as bases de cotización acreditadas neste último poderán ser acumuladas ás do réxime en que se cause dereito, exclusivamente para determinar a base reguladora, sen que a suma das bases poida exceder do límite máximo de cotización vixente en cada momento.

A pensión de xubilación é compatible coa titularidade dun negocio e coas funcións inherentes a esa titularidade, polo que é necesario delimitar as funcións inherentes á titularidade segundo a normativa mercantil relativa á actividade do empresario.

En principio, o titular do negocio pode realizar calquera función conveniente ou necesaria para a consecución dos seus fins, aínda que o habitual é que utilice o concurso doutras persoas, ben porque non pode, ben porque non quere actuar persoalmente, pois a titularidade dun negocio ou empresa non esixe do empresario desenvolver unha actividade empresarial directa e persoalmente, senón que abonda con que esta se realice no seu nome, é dicir, de xeito que se lle atribúen as relacións xurídicas con terceiros que se xeren e todos os dereitos e obrigas que se produzan, asumindo o titular o risco e ventura do negocio.

Todo o que supoña xestión, administración e dirección ordinaria da empresa debe reputarse actividade incompatible coa pensión de xubilación do RETA  tanto para o empresario individual como para o empresario de feito dunha sociedade mercantil capitalista, pois dará lugar á alta no sistema da Seguridade Social e pódese citar, a título de exemplo, a sinatura de contratos en xeral, de convenios colectivos, representación en xuízos e fóra del da empresa, asinar avais...

A porcentaxe aplicable á base reguladora para o cálculo da pensión é variable en función dos anos de cotización á Seguridade Social, aplicándose unha escala que comeza co 50% aos 15 anos, aumentando a partir do décimo sexto ano un 0,19% por cada mes adicional de cotización, entre os meses 1 e 248, e un 0,18% os que superen o mes 248, sen que a porcentaxe aplicable á base reguladora supere o 100%, agás nos casos en que se acceda á pensión cunha idade superior á que resulte de aplicación.

Ata o 2027, a aplicación destas porcentaxes realízase de forma gradual e paulatina.

A porcentaxe fixada no momento do recoñecemento da pensión de xubilación non sofre variación polo feito de que o beneficiario alcance a idade regulamentaria de xubilación. Non obstante, se ao chegar á citada idade, o importe da pensión fose inferior á pensión mínima establecida para esta, garantiríaselle sempre e cando reunise os requisitos esixidos.

Para os efectos de acreditar o período mínimo de cotización (carencia) esixido para acceder a unha prestación, só se computan, con carácter xeral,  as cotizacións efectivamente realizadas e as asimiladas por pagas extras (son os denominados días-cota).

O tempo de bonificación que se lle concede segundo a idade que tivera o 1-1-1967 non serve para acreditar o período mínimo de cotización esixido, só se terá en conta para a determinación da porcentaxe da pensión.

A contía da pensión será o resultado de aplicarlle a porcentaxe de redución de xornada ao importe da pensión que lle correspondería, segundo os anos cotizados, na data do feito causante.

Para os efectos de determinar a porcentaxe aplicable á base reguladora da pensión de xubilación parcial, cando se acceda a esta antes de facer os 65 anos, non se aplicarán coeficientes redutores en función da idade.

As cotizacións efectuadas nas actividades realizadas durante a suspensión parcial da percepción da pensión de xubilación, producirán efectos para a mellora da pensión, unha vez producido o cesamento no traballo.

Para estes efectos, unha vez comunicado o cesamento na realización das actividades á Entidade xestora competente, restablecerase a percepción íntegra da pensión de xubilación, logo de recálculo da súa contía conforme as regras seguintes:

• Serven para calcular de novo a base reguladora, mediante o cómputo das novas cotizacións e aplicando as normas que estean vixentes no momento do cesamento na actividade. Se o resultado é unha base reguladora inferior á anterior, mantense a fixada anteriormente, aínda que aplicando á pensión resultante as revalorizacións habidas dende a data de determinación da base reguladora ata o cesamento no traballo.
  
• Tamén darán lugar á modificación da porcentaxe aplicable á base reguladora, en función do novo período de cotización acreditado e producirán efectos para diminuír ou, se é o caso, suprimir o coeficiente redutor que se tivese aplicado, no momento de causar o dereito á pensión de xubilación anticipada por ter ou non a condición de mutualista.

• Esta prestación está incluída dentro da acción protectora do Réxime Xeral da Seguridade Social e dos Réximes Especiais Agrario de Traballadores do Mar, Traballadores Autónomos  e da Minaría do Carbón Particularidades dos traballadores autónomos:

Deben estar acollidos á mellora voluntaria da acción protectora derivada das continxencias de accidentes de traballo e enfermidades profesionais e, ademais, previa ou simultaneamente, ter optado pola cobertura da prestación económica por incapacidade temporal.

Deben atoparse ao corrente no pagamento de cotas.

Hai que distinguir se a incapacidade vén sobrevida como consecuencia dun accidente (laboral ou non) ou enfermidade (común ou profesional):

• En caso de accidente, considerarase por profesión habitual a desempeñada normalmente polo traballador ao tempo de sufrir o accidente.
  
• Nos casos de enfermidade (común ou profesional), é aquela á que o traballador dedicaba a súa actividade fundamental, durante o período de 12 meses anteriores á data na que se iniciase a incapacidade temporal da que derive a incapacidade permanente.
  
  

Cando a incapacidade derive de accidente ou enfermidade profesional, non se esixe período de cotización, salvo que se trate dunha incapacidade permanente absoluta ou grande invalidez por accidente non laboral e o traballador non se encontrase en situación de alta nin asimilada; neste caso, esixiráselle un período xenérico de cotización  de 15 anos e un período específico de cotización de 3 anos cotizados nos últimos 10.

Para acreditar ou período mínimo de cotización, tanto xenérico como específico, computaranse os "días cota" (pagas extraordinarias).

A incapacidade permanente só chega a existir se a constatación das lesións incapacitantes vai acompañada do recoñecemento a percibir a prestación, reunindo con iso os requisitos establecidos (período de cotización...).

En consecuencia, non procederá a declaración de incapacidade permanente en ningún dos seus graos,  se o traballador non acredita os restantes requisitos para causar dereito á prestación económica.

Se o traballador non esgotou o prazo máximo de duración da IT  (545 días), asimílanse a cotizados os días que falten para esgotar o devandito período, para os efectos de acreditar o período mínimo de cotización.

O período dos 10 anos, dentro dos que deba estar comprendido, polo menos, unha quinta parte do período de cotización esixible, computarase cara a atrás, desde a data na que cesou a obriga de cotizar.

Un dos requisitos esixidos para ter dereito a esta pensión é non ter feito a idade de acceso á xubilación, non obstante:

• Se a pensión deriva de accidente de traballo ou enfermidade profesional, si se pode recoñecer pensión de incapacidade permanente aínda que na data do feito causante o traballador, feita a idade de acceso á xubilación, reúna os demais requisitos para acceder á pensión de xubilación do sistema da Seguridade Social.
  
• Se a pensión deriva de accidente non laboral ou enfermidade común e, na data do feito causante (extinción da IT, emisión do ditame do EVI ou, se é o caso, a solicitude) non reúne os requisitos para acceder á pensión de xubilación do sistema, o traballador ten dereito á pensión de incapacidade permanente nunha contía equivalente ao resultado de aplicar á base reguladora a porcentaxe que corresponda ao período mínimo de cotización establecida en cada momento para acceder a pensión de xubilación (50%).

Só serán válidas, para estes efectos, as cotizacións efectuadas con motivo da realización dunha actividade laboral e/ou desemprego contributivo.

Se se formaliza un convenio especial, unha vez ditada a resolución denegatoria inicial, estas cotizacións non se poden computar para acreditar o período de cotización se a situación clínica do traballador é idéntica á que serviu de base á proposta do EVI.

A porcentaxe do 55 % da base reguladora pode incrementarse nun 20 % máis, nos casos de traballadores maiores de 55 anos, declarados en situación de incapacidade permanente total, cando se presuma, pola idade, falta de preparación xeral ou especializada e polas circunstancias sociais e laborais do lugar de residencia, que teñen dificultade para obter un emprego nunha actividade distinta da habitual.

No caso de traballadores por conta propia, esíxese como requisito adicional que o pensionista non ostente a titularidade dunha explotación agraria ou marítimo-pesqueira ou dun establecemento mercantil ou industrial como propietario, arrendatario, usufrutuario ou outro concepto análogo.

A petición do grande inválido ou dos seus representantes legais poderá autorizarse, sempre que se considere conveniente, en beneficio do mesmo, a substitución do incremento polo seu aloxamento e coidado en réxime de internado nunha institución asistencial pública do sistema da Seguridade Social, financiada con cargo aos seus presupostos (|art. 139.4 da LGSS ).

Esta autorización correrá a cargo da Entidade xestora ou Mutua, no seu caso, que tivera ao seu cargo a protección da incapacidade permanente. A petición desta substitución poderá ser formulada, en calquera momento, polo grande inválido ou os seus representantes legais, que poderán decidir, en calquera momento e con carácter vinculante para a Entidade xestora ou a Mutua que autorizase esta substitución, que esta quede sen efectos.

Cando o internamento se refira a institucións asistenciais, cuxa xestión estea transferida a unha Comunidade Autónoma, non procederá a substitución. O artigo 69 da Lei 21/2001 dálle unha nova redacción ao artigo 86 da LXSS e prodúcese unha desvinculación do financiamento das institucións públicas asistenciais, cuxa xestión fose transferida ás comunidades autónomas, polo tanto, sen contido a posibilidade de substitución.

Ambas pensións son compatibles co exercicio daquelas actividades, sexan ou non lucrativas, compatibles co estado do inválido, sempre que non representen un cambio na capacidade de traballo do pensionista que poida dar lugar a  revisión por parte da entidade xestora. Se as actividades realizadas exceden as condicións establecidas, serán incompatibles podendo suspenderse a pensión.

Se se realizan traballos susceptibles de inclusión nalgún Réxime da Seguridade Social, existe obriga de alta e cotización, debendo comunicar ao Instituto Nacional da Seguridade Social o inicio de calquera traballo por conta allea ou propia, agás no caso que derive de enfermidade profesional, en que será necesaria a autorización previa.

A percepción dunha pensión de incapacidade permanente total é incompatible co desempeño dun posto da mesma categoría ou grupo profesional, e é compatible con outro tipo de actividade laboral na mesma empresa ou noutra distinta.

Agora ben, o cobro do incremento do 20% da base reguladora da incapacidade permanente total é incompatible coa realización de traballos por conta allea ou propia, e tamén coas prestacións de Seguridade Social que poidan derivarse deses traballos, como son o subsidio de incapacidade temporal ou de maternidade que persiste máis aló da relación laboral ou da actividade profesional, ou as prestacións de desemprego que puidesen corresponder por estes.

A realización de calquera traballo polo pensionista debe serlle comunicada ao Instituto Nacional da Seguridade Social, salvo no caso de que derive de enfermidade profesional, no que será necesaria a autorización previa.

Nos supostos nos que ao estar incapacitado, o perceptor dunha incapacidade permanente total perda ou se lle suspenda un traballo compatible coa súa situación de pensionista, terá dereito a percibir a prestación ou o subsidio por desemprego que lle corresponda, ademais da pensión.

• É incompatible coa pensión de xubilación do mesmo réxime, polo que se debe optar por unha delas.
  
  
• A pensión de incapacidade permanente pode ser compatible cunha pensión de xubilación doutro réxime distinto, excepto que, para acreditar o dereito, ou para o perfeccionamento deste, se teña que acudir ao réxime que recoñeza a xubilación (situación de alta ou asimilada, acreditación da carencia, importe da base reguladora). Neste caso hai que optar por unha delas.
  
  Non obstante, se as cotizacións do réxime polo que se recoñece a xubilación serviron unicamente para cuantificar o importe da incapacidade permanente e pode prescindirse delas para xerar o dereito, é posible o recoñecemento de dúas pensións compatibles entre si, calculando cada unha delas coas cotizacións de cada un dos réximes. Para iso, sería necesario recalcular a pensión de incapacidade, sen ter en conta as cotizacións do réxime que recoñece a xubilación. 
  
  
• No caso de que se tratase dunha pensión de incapacidade derivada de AT  concedida ao amparo do antigo Regulamento de accidentes de traballo do 22-06-1956, sería compatible con calquera outra pensión.
  

• É incompatible coas prestacións económicas establecidas para a incapacidade permanente, agás que as lesións, mutilacións ou deformidades sexan totalmente independentes das tomadas en consideración para declarar a incapacidade permanente e o seu grao.
  
  
• É compatible co traballo na mesma empresa.

Con independencia da compatibilidade ou incompatibilidade que, de ser o caso, poida producir o exercicio dunha actividade, só se require, en principio, a comunicación da actividade laboral á entidade xestora competente.

Con todo, os pensionistas de incapacidade permanente derivada de enfermidade profesional só poderán realizar traballos por conta allea se obtiveron, previamente, a autorización do INSS.

Nos supostos de que o solicitante resida fóra do territorio nacional, a competencia para a cualificación e revisións corresponderalle á Dirección Provincial do INSS da provincia na que o causante acredite ou alegue as últimas cotizacións.

O artigo 1 do Real Decreto 1300/95 establece que será competencia do Instituto Nacional da Seguridade Social a avaliación, cualificación e revisión, calquera que sexa a Entidade Xestora (INSS ou ISM ) ou colaboradora que cubra a continxencia da que se trate.

Correspóndelle ao INSS verificar a existencia destas lesións e recoñecer o dereito ás prestacións correspondentes.

As empresas, por si mesmas, só están lexitimadas para iniciar o procedemento se son colaboradoras na xestión. Noutro caso, soamente están lexitimadas, sempre que sexan responsables das prestacións, para instar o procedemento da revisión pero non o da declaración inicial.

As tres vías para iniciar ese recoñecemento son: de oficio, por solicitude do propio traballador ou do seu representante, e a instada por solicitude das entidades colaboradoras (Mutua de Accidentes de Traballo e Enfermidades Profesionais ou empresa colaboradora).

Independentemente, na vía exposta como de oficio contémplanse, entre outros supostos, as peticións razoadas da Inspección de Traballo e Seguridade Social á que a empresa podería dirixirse para o efecto.

A renuncia formulada polo propio traballador considérase excluída do ámbito da acción protectora da Seguridade Social, xa que as prestacións económicas do sistema teñen a consideración de irrenunciables.

Segundo o |art.  4 do R.D.  1300/1995, do 21-07, o procedemento da incapacidade laboral é impulsado de oficio en todos os trámites ata o seu remate.

A incapacidade pode ser revisada en calquera momento e mentres o incapacitado non fixese a idade establecida para acceder á pensión de xubilación (nestes momentos 65 anos).

Como excepción a este principio, a entidade xestora poderá revisar o grao de incapacidade permanente e, polo tanto, a prestación económica inicialmente recoñecida, no suposto de que esa incapacidade derive de enfermidade profesional, aínda que teña máis de 65 anos.

Si, pódense causar prestacións de viuvez, orfandade e en favor de familiares sempre que, ademais dos restantes requisitos esixibles, o falecido acredite un período mínimo de cotización de 15 anos.

Non se poderá causar auxilio por defunción posto que para ter dereito a esta prestación é requisito imprescindible que o causante falecido estea de alta ou en situación asimilada.

Non se poden computar para carencia os períodos de bonificación por traballos penosos ou por minusvalía.

Tampouco, se computarán as cotizacións efectuadas polo SEPE, durante o percibo do subsidio para maiores de 52 anos, xa que unicamente cotizan para xubilación. Si serían computables as devanditas cotizacións se o causante falecido, durante a devandita percepción, tivese subscrito un convenio especial de cotización para cubrir o resto das prestacións.

Soamente terán validez se o ingreso é anterior ao acaecemento do feito causante ou, de ser posterior, se o ingreso se efectúa dentro do prazo regulamentario para iso ou en virtude do aprazamento ou fraccionamento concedido con anterioridade.

Nos réximes de traballadores por conta allea, os accidentes in itinere (os que sufra o traballador ao ir ou volver do traballo), considéranse accidente de traballo.
 
En cambio, nos réximes de traballadores por conta propia (autónomos e mar conta propia ), os accidentes in itinere quedan excluídos do concepto de accidente de traballo. 

O suicidio debe cualificarse como accidente. Para determinar se este é laboral ou non, haberá que ter en conta o réxime xurídico aplicable a ambas as continxencias.

Os falecementos que teñan a causa nunha concreta inxestión de substancias tóxicas en cantidade excesiva (sobredose) ou de calidade deficiente (adulteración ou mal estado) considéranse derivados de accidente non laboral. A conexión entre o falecemento e a inxestión das citadas substancias debe quedar, en calquera caso, suficientemente acreditada a través da certificación emitida polo facultativo ou médico forense, de ser o caso, que interveña en cada suposto.

Nos supostos nos que exista acordo da Mutua denegatorio das prestacións, baseado en que non se trata de accidente laboral, sempre que os beneficiarios interpuxesen demanda en solicitude de que se declare a existencia desa continxencia, poden recoñecerse as prestacións de morte e supervivencia solicitadas ao INSS dándolles o tratamento de continxencias comúns, condicionando a resolución ao contido da sentenza xudicial.

Daranse por falecidos os traballadores desaparecidos en accidente, sexa ou non laboral, nas circunstancias que fagan presumible a súa morte, e dos que non se tivesen novas durante os 90 días naturais seguintes ao accidente.

Nestes supostos, poderase causar dereito ás prestacións de morte e supervivencia, con excepción do subsidio de defunción, sempre que se soliciten dentro dos 180 días naturais seguintes á data na que remata o prazo dos 90 días citados, tomándose como data do feito causante o día do accidente.

Se se deixa transcorrer este prazo, será necesario que previamente se produza a declaración do falecemento de acordo co disposto na lexislación civil e tomar así como data do feito causante a que se indique na devandita declaración como de falecemento.

Se o causante era perceptor de incapacidade permanente absoluta ou grande invalidez derivada de AT , considerarase que o falecemento é debido a esta continxencia.
 
Se o causante era perceptor de incapacidade permanente total  derivada de AT, deberá probarse que o falecemento foi debido a esa continxencia. Admitirase a proba sempre que non transcorresen máis de 5 anos desde a data na que se produciu o accidente. Se o falecemento se produce transcorrido ese prazo, non se considerará falecido como consecuencia de AT, aínda cando se demostrase que foi consecuencia del.

Se o causante era perceptor de incapacidade permanente absoluta ou grande invalidez derivada de EP, considerarase que o falecemento é debido a esta continxencia.

Se o causante era perceptor de incapacidade permanente total  derivada de EP, deberá probarse que o falecemento foi debido a esa continxencia. Admitirase a proba calquera que sexa o tempo transcorrido ata o falecemento.

Cando o último réxime sexa o de autónomos e o feito causante da prestación se produza dentro dos citados 90 días, considerarase que o traballador está en situación asimilada á de alta aínda cando deba resolver un réxime distinto, posto que, de acordo coas normas de cómputo recíproco de cotizacións, a situación formal de alta ou asimilada está sempre referida ao último réxime e é apropiada polo réxime que recoñece o dereito.

Si, sempre que este se producise dous anos antes do falecemento do causante, convivisen á súa conta e non teñan dereito a outra pensión da Seguridade Social nin queden familiares coa obriga e a posibilidade de prestaren alimentos segundo a lexislación civil.

Si. Cando o beneficiario non chegase a adquirir o dereito a percibir cantidade ningunha da pensión de orfandade antes de chegar á idade límite para ser perceptor dela, por solicitala na data posterior a ter esa idade, aboaráselle unha anualidade da pensión, incluídas as pagas extras, sempre que reunise as condicións para ser beneficiario na data do feito causante.

Terán dereito a percibir o subsidio en favor de familiares as fillas/os ou irmáns/ás de máis de 22 anos, solteiros, viúvos, separados xudicialmente ou divorciados, que sen acreditaren as condicións para ser pensionistas reúnan os requisitos esixidos:

• Convivir co causante e ás súas expensas con 2 anos de antelación ao falecemento daquel ou desde a morte do familiar co que convivisen, se esta ocorrese dentro deste período.
  
  
• Non ter dereito a pensión pública.
  
  
• Carecer de medios de subsistencia, por ter uns ingresos económicos iguais ou inferiores ao salario mínimo interprofesional, e de familiares con obriga e posibilidade de lles prestar alimentos.
  

Poden ser beneficiarios da pensión de orfandade os fillos que, na data do falecemento do pai e/ou da nai, reunisen os requisitos esixidos e se encontren nalgunha das seguintes situacións:

• Fillos menores de 21 anos.
  
• Fillos que teñan reducida a súa capacidade de traballo nunha porcentaxe valorada en grao de incapacidade permanente absoluta ou grande invalidez.
  
• Fillos maiores de 21 anos e menores de 25 anos cando non efectúen un traballo lucrativo por conta propia ou allea, ou cando realizándoo, os ingresos que obteña resulten inferiores en cómputo anual, á contía vixente para o salario mínimo interprofesional, tamén en cómputo anual (incluídas pagas extra).
  
• Se o orfo estivese cursando estudos e fixese os 25 anos  durante o transcurso do curso escolar, a percepción da pensión de orfandade manterase ata o día primeiro do mes inmediatamente posterior ao do inicio do seguinte curso académico.

De acordo coas modificacións introducidas a partir do 1 de xaneiro 2008, a persoa sobrevivente dunha parella de feito pode causar dereito á pensión de viuvez sempre que reúna os requisitos establecidos pola Lei.

Os fillos de pensionistas de xubilación ou incapacidade permanente, de máis de 45 anos, solteiros, viúvos, separados xudicialmente ou divorciados, poderán ser beneficiarios dunha pensión en favor de familiares cando, acreditando unha dedicación prolongada ao coidado do falecido, convivisen con el e ás súas expensas, cunha antelación de dous anos á data do falecemento.

O falecemento dun pensionista de xubilación ou incapacidade permanente de nivel contributivo dará dereito a percibir unha contía en concepto de auxilio por defunción aos que soportasen os gastos do enterro.

Compútanse exclusivamente as cotizacións efectuadas en función das horas traballadas (ordinarias e complementarias), ao calcular a súa equivalencia en días teóricos de cotización. Para iso dividirase por 5 o número de horas efectivamente traballadas. 
 
 Días teóricos de cotización = Número de horas (ordinarias e complementarias)/ 5

O período de 5 anos, no cal deben acreditarse os 500 días de cotización, incrementarase na mesma proporción na que se reduza a xornada efectivamente traballada respecto á xornada habitual na actividade correspondente.

Terase dereito a esta porcentaxe, sempre que durante todo o período de percepción se cumpran, simultaneamente, os seguintes requisitos: 

• Que o pensionista teña cargas familiares. É dicir:

• Que conviva con fillos menores de 26 anos ou maiores incapacitados (cun grao de discapacidade superior ao 33%) ou menores acollidos.

• Que os rendementos da unidade familiar, incluído o propio pensionista, divididos entre o número de membros que a compoñen, non superen, en cómputo anual, o 75% do SMI  vixente en cada momento , excluída a parte proporcional das pagas extras. 

• Que a pensión de viuvez constitúa a principal ou única fonte de ingresos, entendendo que se cumpre este requisito cando o importe da pensión sexa superior ao 50% do total dos ingresos do pensionista.

• Que os rendementos anuais do pensionista por todos os conceptos non superen a contía resultante de sumar ao límite que, en cada exercicio económico estea previsto para o recoñecemento de mínimos das pensións contributivas o importe anual que, en cada exercicio económico corresponda á pensión mínima de viuvez con cargas familiares. 

A pensión de viuvez, en cómputo anual, máis os rendementos anuais do pensionista, non poden exceder o límite de ingresos establecido. En caso contrario, reducirase a contía da pensión de viuvez co fin de non superar este límite.

A perda dun dos requisitos motivará a aplicación da porcentaxe do 52% con efectos do día 1 do mes seguinte a aquel no que deixe de concorrer este requisito.

Un só beneficiario:

• Se se trata de separado xudicial ou divorciado: correspóndelle percibir a pensión en contía íntegra.

• Se se trata de persoa cuxo matrimonio foi declarado nulo: percibirá a pensión en contía proporcional ao tempo convivido co falecido.

Varios beneficiarios:

• Se habendo mediado divorcio ou nulidade, se produce unha concorrencia de beneficiarios con dereito a pensión, esta se recoñecerá a cada un en contía proporcional á convivencia co causante.

• Garantirase, en todo caso, o 40% ao cónxuxe supervivente (aínda que estea separado) ou ao que, sen ser cónxuxe, convivise co causante no momento do falecemento e resultara beneficiario da pensión de viuvez. Quedan excluídos desta garantía os divorciados. 
  

Sempre que se compartise a xubilación parcial cun contrato de remuda teranse en conta as bases de cotización correspondentes ao período traballado a tempo parcial, incrementadas ata o 100% da contía que lle correspondería se traballase a tempo completo durante ese período.

Non se incrementarán cando se trate de períodos nos que non coincidise a xubilación parcial cun contrato de remuda, aínda cando esta situación sexa consecuencia do incumprimento empresarial de manter un substituto.

Si, tanto se á morte do causante non queda cónxuxe sobrevivente como se este falece estando no goce da pensión, a porcentaxe do 52% da pensión de viuvez distribuirase entre os orfos con dereito a pensión por partes iguais. Equipárase a inexistencia de cónxuxe sobrevivente:

• A inexistencia rexistral do proxenitor.
• O abandono do fillo declarado xudicialmente.

Non procede o incremento, cando o cónxuxe supervivente non xera pensión de viuvez nin cando a prestación se extingue por contraer o beneficiario novas nupcias, xa que non se dá a situación de orfandade absoluta.

A suma das contías de todas as pensións de viuvez e orfandade derivadas do mesmo causante non poderá exceder do importe do 100% da base reguladora que corresponda.

A limitación da base reguladora afectará ás pensións de orfandade cuxo feito causante se produza a partir do 1-1-2002.

A diferenza entre o 100% da base reguladora e a porcentaxe da viuvez será distribuída en partes iguais entre todos os orfos con dereito a pensión de orfandade.

• Multiplicarase pola porcentaxe aplicable a cada unha das viuveces polo tempo de convivencia (52% ou 70%  polo tempo de convivencia).
  
• Sumaranse as porcentaxes que resulten.
  
• A diferenza entre as porcentaxes que resulten e o 100% pro ratearase entre os orfos.

Cando faleza o titular da pensión de viuvez, esta acrecerá en partes iguais entre os orfos. Se non houbese orfos e si perceptores de favor de familiares, acrecerá o dereito a partes iguais por esta orde:

• Netos e irmáns do causante.
• Ascendentes e fillos e irmáns do pensionista de xubilación ou incapacidade permanente.
  

A contía obtense aplicando a porcentaxe do 20 % á base reguladora (calculada de igual forma que a viuvez). Aboarase durante 12 meses e dúas pagas extraordinarias.

Si, cun límite: se existen varios beneficiarios, a suma das contías das prestacións de morte e supervivencia non pode exceder do 100% da base reguladora que corresponda. Esta limitación aplícase á determinación inicial das citadas contías, pero non afecta as revalorizacións periódicas que procedan no sucesivo.

As pensións de orfandade teñen preferencia sobre as pensións en favor doutros familiares. Non obstante, esta limitación non impedirá o recoñecemento do subsidio temporal en favor de familiares, xa que este non se ve afectado polo citado límite.

Si, pero o incremento coa porcentaxe correspondente á viuvez só poderá aplicárselles ás pensións orixinadas por un dos causantes. O máximo de pensión, por cada un deles (pai/nai) é o 100% da base reguladora.

É compatible co traballo do orfo menor de 21 anos ou maior de idade que teña reducida a súa capacidade de traballo nunha porcentaxe valorada en grao de incapacidade permanente absoluta ou grande invalidez.
 
Se se trata de orfos maiores de 21 anos e menores de 25 anos non incapacitados, a pensión de orfandade será compatible cun traballo lucrativo por conta propia ou allea sempre e cando os ingresos que obteña non superen, en cómputo anual, o 100 % do SMI tamén en cómputo anual, incluídas as dúas pagas extraordinarias.
 
Se o orfo presenta unha discapacidade nun grao igual ou superior ao 33 %, poderá ser beneficiario ata os 25 anos, sempre que non efectúe un traballo ou cando, realizándoo, os ingresos resulten inferiores en cómputo anual á contía vixente do SMI.

Se durante o ano natural se alternan períodos de traballo e de inactividade, o dereito manterase en tanto non se supere o límite establecido. 

Poderase manter o dereito da pensión de viuvez, aínda que o pensionista contraia un novo matrimonio, sempre que se acrediten os requisitos seguintes:

• Ter máis de 61 anos ou ter menos e ter tamén recoñecida unha pensión de incapacidade permanente absoluta ou grande invalidez ou acreditar unha minusvalía en grao superior ao 65%.
  
  
• A pensión de viuvez  debe constituír a principal ou única fonte de ingresos do pensionista. Enténdese que constitúe a principal fonte de ingresos cando o seu importe represente, como mínimo, o 75% do total de ingresos daquel, en cómputo anual.
  
  
• Ter o matrimonio uns ingresos anuais, de calquera natureza, incluída a pensión de viuvez, que non superen dúas veces o importe, en cómputo anual, do SMI  vixente en cada momento.

• No caso de pensión dos netos e irmáns, polas mesmas causas ca a orfandade.
  
  
• Se se trata de ascendentes, fillas/os e irmáns/ás de máis de 45 anos:
  
  • Ao contraer matrimonio.
    
  • Falecemento.
    
  • Por comprobarse que non faleceu o traballador desaparecido en accidente.