Pentsiodunak eta Pentsio Nazionalak

Honako aldaketaren bat gertatuz gero, gertatu osteko 30 egunean zehar pentsiodunak erakunde kudeatzaileari jakinarazi beharko dio:

• Helbide-aldaketa: ohiko bizilekua edo bizileku fiskala.
• Lan jardueren hasiera
• Egoera ekonomikoan aldaketak: laneko errentak, nazional edo atzerriko prestazio edo pentsioen aitorpena eta/edo kobrantza edo beste errenta mota batzuk.
• Familia-egoeraren aldaketak: egoera zibila, jaiotzak, heriotzak...

Pentsioduna atzerrian bizi bada, urte bakoitzeko lehen hiruhileko naturalean ere bidali behar du bizi dela frogatzen duen ziurtagiria, pentsioa jasotzen jarraitu ahal izateko eta bertan behera uztea saihesteko.

Halaber, urte bakoitzeko martxoaren 1a aurretik, haien pentsioan gutxienekoengatiko osagarriak aitorturik dituzten eta lan, kapital edo beste kontzeptu batzuen errentengatiko (urtero ezartzen den zenbatekoa baino handiagoak) sarrera gordinak eskuratu dituzten pentsiodunek, berauen berariazko aitorpena aurkeztu beharko dute.

Aldaketa horien berri emateko pentsiodunak Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoa  erabil dezake, edo Gizarte Segurantzaren atariaren bidez, “Kudeatu zure prestazioa” atalean. Horretarako, ziurtagiri digitala, DNI elektronikoa edo cl@ve izan behar duzu. Aldaketa hauek jakinarazteko, pentsiodunak hainbat inprimaki ditu eskura, web orrialde honetan aurki ditzakeenak: Behin pentsiodunak berak inprimakia beteta eta sinatuta, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren Harreman eta Argibideetarako edozein zentrotan (CAISS) aurkez dezake.

Aldaketa horien berri emateko pentsiodunak Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoa  erabil dezake, edo Gizarte Segurantzaren atariaren bidez, “Kudeatu zure prestazioa” atalean. Horretarako, ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve beharko du. Halakorik ez badu, pentsiodunak Bankuaren eta Helbidearen datuak aldatzea deritzon inprimakia du eskura.

Pentsioduna atzerrian bizi bada, bankuko datuak bete behar ditu BIC edo SWIFT gehituta, bizi den herrialdearen arabera.

Behin pentsiodunak inprimakia bete eta sinatu duenean, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren Harreman eta Argibideetarako edozein zentrotan (CAISS) aurkez dezake.

Nolanahi ere, heriotzaren berri eman behar da pentsiodunaren heriotza-ziurtagiria aurkeztuta, Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoaren bidez (horretarako, ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve izan beharko du) edo aurrez aurre Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroetan (CAISS).

Pentsioduna atzerrian bizi bada, horren berri eman beharko zaio pentsioa kudeatzen duen INSSko Zuzendaritza Probintzialari edo, bestela, bizi den lekuko Espainiako Enbaxadako lan sailari.

• Ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve izanez gero, pentsioa jasotzen duela egiaztatzen duen ziurtagiria lor dezakezu zuzenean; bestela, “Prestazioen ziurtagiriak” izeneko egoitza elektronikoaren zerbitzuaren bidez edo Zure Gizarte Segurantzaren Atariaren bidez, pentsio publikoaren titularra ez zarela egiaztatzen duen ziurtagiria.

• Baliabide horiek eduki ezean, Gizarte Segurantzako pentsiorik jasotzen duen edo ez egiaztatzeko ziurtagiria eskatzeko, "Ziurtagirien eskaera" deritzon inprimakia du eskura. Behin inprimakia beteta eta sinatuta, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren edozein Arreta eta Informazio Zentrotan (CAISS) aurkez daiteke.

• Atzerrian bizi bazara eta ziurtagiri digitalik ez baduzu, ziurtagiria zuzenean lor dezakezu zure pentsioa kudeatzen duen INSSren Zuzendaritza Probintzialaren bidez.

• Interesdunak ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve badu, Egoitza Elektronikoko zerbitzuaren bidez bere prestazio-eskaerari buruzko informazio zuzena izan dezake, “Zein egoeratan da nire prestazioa?” deitutakoan edo Zure Gizarte Segurantzaren Atarian, “Zure datuak – kudeaketak” atalean.

• Horrelako baliabiderik ez badu, informazio hori eskuratzeko, interesdunak Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroetara (CAISS) jo behar du.

Prestazioak jasotzeko eskubidea 5 urteko epean preskribatuko da, prestazioa eragin duen gertaera jazo ondorengo egunetik aurrera zenbatuta, alde batera utzi gabe aitorpenaren ondorioak eskaera egin aurreko hiru hilabeteetatik aurrera ematen badira.

Erretiro, alarguntza, zurztasun eta familiartekoen aldeko prestazioak ez dira preskribitzen.

Aitortutako prestazioak jasotzeko eskubidea iraungitzen da eraginkor ez egin ondorengo urtean:

• Prestazioak oroharreko prezioan eta behin bakarrik badira, urtebetean iraungiko dira, interesatuari emango zaizkiola jakinarazi ondorengo egunetik hasita.
  
  
• Aldian-aldian ordaintzen diren prestazioak badira, hileroko bakoitza jasotzeko eskubidea iraungitzen da, haiek bukatzen diren ondorengo urtean.
  

Pentsioak lan-istripu edo laneko gaixotasunaren ondorio direnean, ekaineko eta azaroko aparteko bi pagak ohiko hilekoan hainbanatuta daude, pentsio hauek 12 pagatan ordaintzen baitira.

Sortzapen epea ondoko daten artean izango da:

• Hurrengo ekitaldiko ekainaren 1a eta maiatzaren 31 artean, biak barne, ekaineko aparteko paga bada.
• Ekainaren 1a eta azaroaren 30a artean, biak barne, azaroko aparteko paga bada.

Pentsioa egun bakar batean ordaintzea nahikoa izango da dagokion ohiz kanpoko ordainketaren seirena zenbatzeko.

Laguntza bukatu denean, bajan dagoenean edo hura eten denean, edozein arrazoirengatik, aparteko ordaina baja edo etena egiteko adostu den hilaren 1ean jasoko da, edo amaitzeko arrazoiaren hilaren 1ean. 

Abenduaren (ekaineko aparteko ordaina) edo ekainaren (azaroko aparteko ordaina) eta etena edo amaiera gertatu den hilaren arteko hile bakoitzarengatik seiren bat jasoko da. Seiren bakoitza etetea edo iraungipena adostu den hilabeteari dagokion ohiko pentsioaren zenbatekoa kontuan hartuta kalkulatuko da.

Prestazioaren titularrak bere bizilekuan prestazioa jasotzeko beste biderik edo modurik ez duenean baino ez.

Pentsioaren ordainketa, titularrak hala eskatuta, mugaeguneratutako hiruhileko edo seihileko naturaleko egin daiteke, nahiz eta honen ordainketa hilekoa izan, eta inola ere ez onuradunaren aldeko interesik sortzen bada.

Gizarte Segurantzako prestazioen onuradun bat hiltzen denean, aitortutako eta jaso bako pentsioaren eskaera beharrezkoa izango da eta honen ordainketa kontu korronte edo aurrezki libreta ez den beste era batean egiten bada edo kontua itxita badago.

Eskaera legezko aldeak eskaturik egingo da eta, egoki bada, jaraunspen-komunitatearen izenean ordainduko da.

Pentsioaren urteko oinarria kalkulatzeko, erabakigarria  IRPF ren zerga-tasarako, dagozkion pagen zenbatekoagatiko prestazioaren zenbatekoa kontuan hartuko da, aparteko pagak barne, ekitaldiaren amaiera arte.

Titular berberak atzerrian zein Espainian prestazioak jasotzen baditu, biak zenbatuko dira urteko baterako oinarriari titularraren bizileku-fiskalari dagokion zergaren araudia aplikatuta.

Bai, bada aukera hori, baldin eta eskatutako borondatezko tasa bere egoera ekonomikoari, egoera pertsonalari eta familia egoerari dagokiona baino handiagoa bada. Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoan  eskatu dezakezu, edo Zure Gizarte Segurantza Atarian, “Kudeatu zure prestazioa” atalean. Horretarako, ziurtagiri digitala, DNI elektronikoa edo cl@ve izan behar duzu.

Horietako baliabide bat bera ere ez baduzu, erabiliIRPFagatiko atxikipenen borondatezko areagotzea” izeneko inprimakia. Behin inprimakia beteta eta sinatuta, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren edozein Arreta eta Informazio Zentrotan (CAISS) aurkez daiteke.

Eskatutako borondatezko atxikipena, gutxienez, ekitaldi ekonomikoa amaitu arte aplikatuko da ehuneko hori idatziz uko egin ezean edo atxikipen handiagoa eskatu ezean, ondorengo ekitaldietan, borondatez eskatu den tasa baino handiagoa izatera eragiten duten aldaketak jazotzen badira salbu.

Atzerrian bizi diren prestazioen titularrek ez dute zertan norbere edo familia egoera azaldu, ez baitira kontuan hartukoIRPFgatiko  atxikipenetarako.

Honetaz gain, Espainiak sinatutako aldebiko hitzarmenik den ala ez kontuan hartuko da zergapetze bikoitza ekiditeko. Hitzarmenik bada, ez da IRPFgatiko atxikipena aplikatuko eta oro har, hitzarmen bakoitzean aurreikusi arauak izango dira indarrean.

Gizarte Segurantzako pentsioak enbarga daitezke, Prozedura Zibilaren Legearen 607art. aurreikusi eslalaren arabera, betiere prestazioaren zenbatekoak indarrean den LGSren  zenbatekoa gainditzen badu. 

Soldatak, pentsioak edo ordainketak izaera publikoko deskontu etengabe edo iragankorrek kargaturik baleude, zergei buruzko edo Gizarte Segurantzako araudiaren arabera, titularrak jaso beharreko zenbateko garbia, hauek deduziturik, izango da enbargoa arautzeko balioko duena.

Arau orokorretik kanpo dira elikagaien ordainketara kondenatu epaia betetze oro, asetzeko beharra Legetik zuzenean datorrenean, ezkontide edo seme-alabei zorretan diren elikagaiei buruzko nulitate, banantze edo dibortzio prozesuetan diren epaien aurretiazko erabakiak. Kasu hauetan eta dagokien zuhurtasunezko neurrietan, organo judizialak enbarga daitekeen zenbatekoa zehaztuko du.

Ohar orokor, indarrean den LGSgainditzen ez duen pentsioaren zenbatekoa ezin da enbargatu, eta enbargatu beharreko ehunekoak LGS gainditzen duten zenbatekoetan aplikatuko dira.

Atxikipenak mailakaturik Prozedura Zibilaren Legearen 607 art. agertu eskala aplikatuta egingo dira.

Prozedura-orokorra jarraituko da, erakunde edo organismo eskudunak ebazpen bidez edo adostasunez aitortua, eta aurretiaz aitor zitekeeneko ekintzak berrikusiko dira. Halaber, ordaintzeko beharra dutenei eta gainontzeko interesdunei jakinaraziko zaie.

Behin administrazio-bidea agortuta, ebazpena tinkoa denean, GSDOri bidaliko zaio, dagokion zorraren erreklamazioaren bidez ordaindu behar dutenei jakinarazteko ordaindu beharreko zenbatekoa.

Ez dira GSDOra bidaliko administrazio-bidean diren behin betiko ebazpenak: hileko IPREMrenzenbatekoaren %20 gainditzen ez duten ordainketak, "mortis causa" oinordetzagatiko erantzukizuna baita.

Bidegabe jasotako prestazioak itzultzeko beharra 4 urtera preskribatuko da, kobratu ziren egunetik zenbatuta edo prestazioak itzultzeko eskatu ahal izateko agindua eman zenetik zenbatuta, okerreko prestazioa jasotzea eragin zuen arrazoia alde batera utzita, baita prestazioak errebisatzerakoan Erakunde kudeatzaileari lepora dakiokeen akatsa ere.

Prozedura orokorra aplikatzerik ez dagoenean ( honen bidez Erakunde kudeatzaileak ordaindutako prestazioetan deskontuak egiten ditu), edo eta, berau aplikaturik, ez dagoenean gehieneko epean zorra kitatzeko behar diren dedukzioak egiterik zorduna hil delako, edo jasotzen ari zen prestazioa iraungi delako edo beste edozein arrazoirengatik.

• ZBDA pentsioak alarguntza pentsioak izan lezakeen gutxienekoagatiko osagarria erabat edo partzialki hartuko du.

• Alarguntza eta ZBDA pentsioen gehiketa ezin izango da urteko zenbatekoan, 65 urte edo gehiagoko onuradunen indarrean den gutxieneko alarguntza pentsioaren bikoitza baino handiagoa izan. Aipatu muga gainditzen bada, ZBDAren pentsioaren zenbatekoa behar beste gutxituko da.
  

Estatuko Aurrekontu Orokorren Legean ezarri pentsioen gehieneko muga  aplikatzeko, ez dira zenbatuko:

• Terrorismo-egintzetatik eratorri pentsioak.
• Baliaezintasun handiagatiko pentsioaren % 50eko igoera. 
  

Ohar orokor, kasu bakoitzean ezarri benetako adina egiaztatzea beharrezkoa da. Hala ere, egindako jardueraren arabera erretiro adinean koefiziente murriztatzailea aurreikusita duten kolektiboetan, 65 urteko adina, gutxienengatiko osagarrietarako eskubidea aitortzeko, betetzat joko da, koefiziente hauek aplikatuta, 65 urte edo gehiagoko adina denean emaitza. Arau bera aplikatuko da 64 urterekin diren erretiro berezietarako.

Ezintasun iraunkorragatiko pentsioetan, gutxienengatiko osagarriei dagokienean, adinaren baldintza ondoko eran aplikatuko da.

• 65 urte EI osoko pentsioetarako: adin teorikoa hartuko da kontuan.
• 60 urte EI oso eta bereziko pentsioetarako: benetako adina hartuko da kontuan.
  

Bai, langabeziagatiko subsidioaren aldeko aukera denean edo %75 edo gehiagoko ezintasunagatiko asistentzia-mailako pentsiorako aukera denean.

Sistemako kotizaziopeko pentsioren batekin elkartzen denean, aitortutako gutxienekoen ondorio ekonomikoen kentzea elkartu zen prestazioaren ebazpenaren datatik edo bestela, beste pentsioaren zenbatekoa handitzeko ebazpenaren datatik hurrengo hilabeteko lehen egunetik aurerra.

Pentsioa Erakunde Kudeatzaileek kudeatu ezean (GSIN etaIGI), Prestazio Publikoen Erregistroan besteren prestazio izaera ebatzi zenetik hurrengo hilabeteko lehen egunetik aurrera izango dute eragina.

Etekin garbiei dagozkienak zenbatuko dira eta jarduera hauen gastu deduzigarriak kanpo geldituko dira zergei buruzko legediaren arabera.

Pentsio-fondoetatik eratorritako errendimenduak baleude, berauek kapital bezala jasotzen direnean, eta betiere fondora egin lehen aportazioa egin zenetik bi urte baino gehiago iragan badira, jasotako kapitalaren %60 baino ez da zenbatuko.

Erretiro-pentsioa lortzeko adina interesdunaren adinaren eta laneko bizitzan zehar metatutako kotizazioen araberakoa da.

Erretiro-adinak eta kotizazio-aldiak mailaz maila aplikatuko dira 2027. urtera arte.

Gutxieneko adina txikitu edota aurreratu ahal da, alta-egoeran zein altarekin parekatutako egoeran dauden langileentzat bakarrik, zenbait kasu berezitan.

Hasiera batean, gertaera eragilearen unean edo gorabehera gertatu zeneko azken interesduna altan den erregimenak aitortuko du pentsioa, betiere baldintza guztiak betetzen baditu. Eskubiderako aukerarik izan ezean, formula bera aplikatuko da aurreko erregimenetan.

Hauetako inon beharrezko baldintzak bete ezean, interesdunak kotizazio zenbateko gehien egiaztatzen duen erregimenaren arabera egingo da, interesdunak egiaztatutako guztiak behin zenbatuta.

Langileak kotizazio zenbateko gehien egiaztatzen duen erregimenean adinaren baldintza egiaztatu ezean, erregimen honengatiko pentsioa aitortu ahal izango da betiere kotizazio epeen zenbaketarako kontuan hartu diren beste erregimenen batean adinaren baldintza betetzen badu, honetarako eskatu gainontzeko baldintzekin batera (5 urte edo kotizazioen 1/4 erretiro aurreratua baimentzen den erregimenean).

Langileak "mutualista izaera badu", badu erretiroa hartzerik 60 urtetik aurrera, betiere zenbait baldintza betetzen baditu.

Langileak "mutualista izaera ez badu", eta Autonomo gisa egindako lana uzten badu, legez berarentzat ezarritako adina baino gehienez bi urte lehenago hartu ahal izango du erretiroa, baldin eta eskatzen zaizkion gainerako baldintzak betetzen baditu.

Benetan lan egindako aldietan (besteren kontura, erregimen hauetan: Erregimen Orokorrean eta Itsasoko Langileen eta Ikatz Meatzaritzako erregimen berezietan), langileak ziurtatu badu % 65eko edo gehiagoko ezintasuna, lanaldi horiek dagokion koefiziente murriztaileaz biderkatuko dira:

• 0,25eko koefizienteaz, langileak ziurtatuta badu % 65eko edo gehiagoko ezintasuna.
  
• 0,50eko koefizienteaz, langileak ziurtatuta baditu % 65eko edo gehiagoko ezintasuna eta eguneroko bizitzako funtsezko ekintzak egiteko beste pertsona baten laguntzaren beharra.

Emaitza, egunetan, langilearen egiazko adinari batuko zaio, eta alegiazko adina lortuko da, erretiro-pentsiorako kontuan hartuko dena.
 

Erretiro partziala lanaldi osoan diharduten eta Gizarte Segurantzako besteren konturako langileentzako edozein erregimenetan sartzen diren besteren konturako langileei aplika dakieke. Ez zaie aplikatuko funtzionario- edo estatutu-harremana duten langileei, besteren konturako langileen antzeko kontseilariei edo administratzaileei, saltokietako ordezkariei eta artistei.

Norbere konturako langileei dagokienez, LGSSren Testu Bategineko 318. artikuluaren arabera, Itsasoko Langileen eta Langile Autonomoen Erregimen Berezietako norbere konturako langileek arau bidez ezarritako baldintzetan izan dezakete erretiro partziala. Arauzko garapen hau gauzatu ez denez gero, langile hauek ezingo dute egun erretiro mota hau izan.

Pentsioa eskuratzen badu altaren antzeko egoeran egonda eta kotizatzeko beharrik gabe (adibidez, nahi gabeko langabezian dago, eta etengabe lana eskatzen, langabezia-prestazioa amaitu zitzaionetik), kotizatzeko 2 urteko berariazko aldiak kotizatzeko beharra eten aurreko azken 15 urteen barruan egon behar du (langabezia-prestazioaren amaiera).

Langilea "mutualista bada", har dezake erretiroa 60 urtetik aurrera, betiere eskatutako baldintzak betetzen baditu.

Langilea "ez bada mutualista" eta azken lana langilearen borondatez eteten bada, arauz aplika lekiokeen adina baino bi urte lehenago, gehienez, har lezake erretiroa, betiere eskatutako gainerako baldintzak betetzen baditu.

Bai, berariazko arauak dituzten kasu jakin batzuetan, hala nola zenbait artistari eta zezenketako profesionali

dagokionean.Koefiziente murriztaileak ere ez dira aplikatuko, lan nekagarriengatik edo minusbaliotasunagatik hobariak aplikatu ondoren arauzko alegiazko urteak eskuratzen badira.

Ez da beharrezkoa erretiroa hartzeko arauzko adinaren zain egotea. Erretiro partziala hartzen duen langileak erretiro arruntari edo aurreratuari dagokion pentsioa eskatu ahal izango du, edozein modalitatetan, betiere horretarako baldintza guztiak betetzen baditu.

Bai. Kasu honetan, ez da beharrezkoa izango aldiberean txandako lan-kontraturen bat egitea.

Arau orokorra da pentsioa jasotzea bateraezina dela Gizarte Segurantzan alta ematen duen besteren edo norberaren konturako jarduera batekin. Halere, zenbait salbuespen daude:

• Erretiro partzialak aukera ematen dio langileari, enpresarekin ados jarrita, lanaldia % 25 eta % 50 artean murrizteko, eta erretiroagatiko pentsioa lanaldi murrizketaren alderantzizko proportzioan jasotzeko. Langileak ez badu erretirorako legezko adina bete, enpresak errelebo kontratu bat hitzartu beharko du beste langile batekin.
• Erretiro aktiboari esker, erretiroagatiko pentsioa besteren edo norberaren konturako lanarekin batera daiteke, lanaldi osoan edo partzialean, baldin eta erretiroa gutxienez ohiko adina bete eta urtebetera gertatu bada (aplikatu beharreko erretiro-adina aurreratu gabe edo hobaririk gabe), eta, gainera, interesdunaren % 100eko oinarri arautzaileari ehuneko bat aplikatzen bazaio , kotizazio- osoa izateagatik. Erretiro aktiboan zehar pentsioaren % 50 kobratuko da. Halere, jarduera norbere kontura egiten bada eta besteren konturako langile bat gutxienez kontratatua duela egiaztatzen bada, lanarekin bateragarria den pentsioaren zenbatekoa % 100era iritsiko da.
• Erretiro malguak aukera ematen dio erretiroko pentsiodunari lanaldi partzialeko lan bat hasteko, ohiko lanaldia % 25 eta % 50 artean murriztuta, eta kobratzen ari zen pentsioarekin bateragarri egiteko, lanaldi partzialeko lanaldiaren ehunekoaren arabera murriztuta.
• Erretiroagatiko pentsioa bateragarria da, halaber, norbere kontura egindako lanekin, haien urteko guztizko errendimenduak lanbide arteko gutxieneko soldataren zenbatekoa gainditzen ez badu.
• Kotizaziopeko erretiroagatiko pentsioa bateragarria izan daiteke, halaber, jabetza intelektualeko eskubideen titulartasunetik eratorritako diru-sarrerak jasotzen dituen arte-sorkuntzako jarduera batekin.

• Lehen mailako arretako medikuek, familia-medikuek eta pediatrek, estatutu-izendapena edo funtzionarioa duten Osasun Sistema Nazionalari atxikita daudenek, 2025eko abenduaren 28ra arte, zerbitzu aktiboa luzatzean beren eginkizunak betetzen jarraitu ahal izango dute, eta, aldi berean, erretiratu ahal izango dira, pentsioaren zenbatekoaren % 75 jasoz kontzeptu horrengatik, betiere legean ezarritako baldintzak betetzen badituzte.

• Era berean, 2025eko abenduaren 28ra arte, osasun-sistema nazionalean estatutu-izendapena duten edo funtzionario diren lehen mailako arretako medikuek, erretiroko kotizaziopeko pentsioa onartu dutenek, bateragarri egin ahal izango dute jarduera eta erretiroagatiko pentsioaren % 75 zerbitzu aktibora itzultzen direnean, baldin eta beren pentsioa eragin duen gertaera 2022ko urtarrilaren 1etik aurrera gertatu bada, edo bere garaian erretiroagatiko pentsioak langile estatutario edo funtzionario izendatzearekin bateragarritasuna onartu badute, maiatzaren 8/2021 Errege Lege Dekretuaren babespean, betiere legean ezarritako baldintzak betez.  

Bestalde, enpresariaren erretiroagatiko pentsioa bateragarria da negozio edo merkataritza-establezimendu baten titulartasunarekin, betiere inolako lanik egiten ez badu.

Informazio pertsonalizatua behar izanez gero, edozein Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentrotan (CAISS) bertaratzea gomendatzen da.

Arau nagusia da pentsioa jasotzea ez dela bateragarria besteren/norberaren kontura lan egitearekin edo Administrazio Publikoentzat jarduerak egitearekin.

Bateraezintasun horren salbuespen gisa, erretiroagatiko pentsioa bateragarria izango da honako hauekin: 

• Lanaldi partzialeko lanak, erretiro malguaren modalitatean ezarritako moduan. Erretiroagatiko pentsioaren zenbatekoa murriztu egingo da lanaldiari aplika dakiokeen murrizketaren alderantzizko proportzioan.
• Norberaren konturako lanak; lan horien urteko guztizko diru-sarrerek ez dute gainditu behar lanbide arteko gutxieneko urteko soldata (SMI).
• Pentsiodunaren besteren edo norberaren konturako edozein lan, betiere pentsioa adin arrunta bete eta urtebete igaro ondoren eskuratu bada (hobaririk gabe edo adina aurreratu gabe) eta pentsioaren zenbatekoa zehazteko dagokion oinarri arautzaileari aplika dakiokeen ehunekoa % 100ekoa bada. Arau orokor gisa, pentsioaren kopurua haren zenbatekoaren % 50 izango da.

Nolanahi ere, pentsiodunak erakunde kudeatzaileari jakinarazi beharko dio lanean hasi behar duela.

• 2025eko abenduaren 28ra arte, osasun-sistema nazionalean estatutu-izendapena duten edo funtzionario diren lehen mailako arretako medikuek, erretiroko kotizaziopeko pentsioa onartu dutenek, erretiroagatiko pentsioaren % 75ekin bateragarria egiteko aukera dute zerbitzu aktibora itzultzen direnean, baldin eta beren pentsioa eragin duen gertaera 2022ko urtarrilaren 1etik aurrera gertatu bada, edo bere garaian erretiroagatiko pentsioak langile estatutario edo funtzionario izendatzearekin bateragarritasuna onartu badute, maiatzaren 8/2021 Errege Lege Dekretuaren babespean, betiere legean ezarritako baldintzak betetez.

Lanaldi mugatuko kontratua sinatzen bada,"erretiro malguan" ezartzen diren legezko murriztapenen mugaren barruan, erretiro pentsioa gutxiagotuko zaio lanaldiari aplikatzen zaion murriztapenaren alderantzizko proportzio berdinean. %50 baino gutxiagoko edo %75 baino gehiagoko lanaldiak egiteak pentsioa bertan behera uztea ekarriko du.

Egoera jakin batzuetan, 2013-03-17tik aurrera, posible da erretiro pentsioa(honen zenbatekoa %50 murriztu ondoren) lanaldi osoko edo mugatuko kontratu batekin bateratzea, lanaldi murriztapenik gabe.

Bada  bi pentsio jasotzeko eskubidea, betiere  erregimen bakoitzeko baldintzak bereiz beteta. Erretiro unean altan edo altaren pareko egoeran ez bada hauetako erregimenen batean, beharrezkoa izango da bakoitzean egiaztatutako kotizazioak gainjartzea, gutxienez, 15 urtean zehar.

Kotizazioa erregimen desberdinetan egiaztatzen bada eta pentsiorako eskubiderik eragiten ez denean, azken horretan egiaztatutako kotizazio-oinarriak, jarduera-aniztasunean, pentsioa eragiten duen erregimenean metatu daitezke, bereziki oinarri-arautzailea zehazteko. Hala ere, oinarrien gehiketa ezingo da une bakoitzean indarrean den gehieneko kotizazio muga baino handiagoa izan.

Erretiro pentsioa eta negozio baten titulartasuna eta titulartasun honen berezko funtzioak bateragarriak dira. Beraz, beharrezkoa da titulartasunaren berezko funtzioak mugatzea, enpresariaren jarduerari buruzko merkataritza-araudiaren arabera.

Hasiera batean, negozioaren titularrak edozein funtzio egoki edo beharrezko egin dezake helburuak lortzeko, nahiz eta ohikoena beste batzuen parte-hartzea izatea izan, bai ezin duelako, bai zuzenean jardun nahi ez duelako. Izan ere, negozio edo enpresa baten titulartasunak ez du enpresariaren jarduera zuzena eta pertsonala eskatzen. Nahikoa da jarduera bere izenean egitea, hots, sortu hirugarrenekiko harreman juridikoak eta sortu eskubide eta betebehar guztiak berari esleitzea eta ondorioz, berau izango da negozioaren arriskua eta zortea bere gain hartuko dituena.

Enpresaren ohiko kudeaketa, administrazio eta zuzendaritzarekin zerikusia duena, LAABko erretiro pentsioarekin bateraezintzat joko da, bai enpresari indibidualarentzat bai merkataritza-sozietate kapitalista bateko egitezko enpresariarentzat. Izan ere, Gizarte Segurantzaren sisteman alta eragingo du eta adibide gisa ondoko hauek aipa daitezke: oro har kontratuak sinatzea, hitzarmen kolektiboak, epaiketetan ordezkaritza, enpresaren ordezkaritza, abalak sinatzea...

Pentsioa kalkulatzeko oinarri arautzaileari aplikagarria den portzentajea aldagarria da Gizarte Segurantzan kotizatutako urteen arabera, eta honako eskala hau aplikatzen da: hasieran,15 urte kotizatuta izanda, %50, 16 urtetik aurrera %0,19 handituko da kotizatutako gehigarrizko hil bakoitzeko, 1 eta 248 hilen artean, eta %0,18 hil bakoitzeko, 248 hiletik gora, oinarri arautzaileari aplikagarria den portzentajeak %100 gainditu gabe, pentsioa lortzeko unean aplikagarria dena baino adin handiagoa dutenen kasuetan izan ezik.

2027. urtera arte, portzentaje horien aplikazioa mailaz mailakoa eta pixkanakakoa izango da.

Erretiro-pentsioa aitortzean finkatutako ehunekoa ez da aldatuko onuraduna erretiroa hartzeko arauzko adinera iristean. Hala ere, adin horretara iristean pentsioaren zenbatekoa horretarako ezarritako gutxieneko pentsioa baino txikiagoa balitz, horixe bermatuko zaio, betiere eskatutako baldintzak betetzen baditu.

Prestazio baterako eskatu gutxieneko kotizazio epea egiaztatzeko, oro har, benetan egindako kotizazioak eta  aparteko pagatzat hartutakoak baino ez dira zenbatuko (kuota-egunak deitutakoak).

1967-1-1ean zuen adinaen arabera langileari aitortutako hobari-epeak ez du balio eskatu gutxieneko kotizazio epea egiaztatzeko, pentsioaren ehunekoa zehazteko baino ez da kontuan hartuko.

Pentsioaren zenbatekoa lanadiaren ehuneko murriztailea legokiokeen pentsioaren zenbatekoari aplikatzean lortu zenbatekoa izango da, kotizatutako urteen arabera, gertaera eragilearen datan.

Erretiro partzialeko oinarri arautzaileari aplika dakiokeen ehunekoa zehazteko, 65 urte bete aurretik lortzen denean, ez dira adinaren araberako koefiziente murriztaileak aplikatuko.

Erretiro-pentsioaren etenaldi partzialean burututako jardueretan egindako kotizazioek pentsioa hobetzeko eragina izango dute lanean etena gertatu ostean.

Xede horrekin, jarduerak eten izana Erakunde kudeatzaile eskudunari jakinarazi ostean, berriz hasiko da erretiro-pentsioa osorik jasotzeko eskubidea, aurrez zenbatekoa berriz kalkulatuta honako arau hauen arabera:

• Oinarri arautzailea berriz kalkulatzeko balio dute, kotizazio berriak zenbatuz eta jarduera etetean indarrean dauden arauak aplikatuz. Lortutako oinarri arautzailea aurreko oinarria baino txikiagoa bada, aurrez zehaztutakoa mantenduko da, baina oinarri arautzailea zehaztu zen unetik lana eten bitartean pentsioek izandako goratzeak aplikatuko zaizkio lortutako pentsioari.
  
• Oinarri arautzaileari aplika dakiokeen ehunekoa aldatzeko ere balioko dute, egiaztatutako kotizazio-aldi berriaren arabera, eta aplikatutako koefiziente murriztailea gutxituko edo, behar balitz, kenduko dute, mutualista izateagatik ala ez izateagatik erretiro aurreratuagatiko pentsioa jasotzeko eskubidea lortu denean.

• Prestazio hau Gizarte Segurantzako Erregimen Orokorraren eta Itsasoko Langileen Erregimen Berezien, Langile Autonomo eta Ikatz-Meatzaritzako Erregimen Berezien babes-ekintzaren barne dago. Langile autonomoen berezitasunak:

Lan-istripu eta laneko gaixotasunen kontingentziengatiko babes-ekintzaren borondatezko hobekuntzaren barne beharko dute izan, eta gainera, aurretiaz edo aldiberean, aldi baterako ezintasunagatiko prestazioaren estaldura aukeratu izana.

Kuoten ordainketan egunean beharko dute izan.

Istripu (laneko zein lanez kanpoko) edo gaixotasunagatiko (arrunta edo lanekoa) ezintasuna denean ezberdindu behar da.

• Istripua denean, istripua izan zuenean langilearen ohiko jarduera hartuko da ohiko jardueratzat.
  
• Gaixotasuna denean (arrunta edo lanekoa), ezintasun iraunkorra eragin zuen aldi baterako ezintasuna hasi dataren aurreko 12 hilabeteetan langilearen ohiko jarduera hartuko da kontuan.
  
  

Ezintasuna lan-istripu edo laneko gaixotasunak eragin badu, ez da kotizazio epea eskatuko, lanez kanpoko istripuagatiko erabateko ezintasun iraunkorra edo baliaezintasun handia denean eta langilea altan edo altaren pareko egoeran ez zen kasuetan izan ezik; kasu hauetan, 15 urteko epe generikoa eta azken 10 urteetan 3 urteko kotizazioko epe berezia eskatuko zaio langileari.

Eskatutako gutxieneko kotizazio epea egiaztatzeko, generikoa zein berezia, "kuota-egunak" zenbatuko dira (aparteko pagak).

Ezintasun iraukorra , ezintasuna eragiten duten lesioen egiaztapena prestazioa jasotzeko aitorpenarekin batera doanean baino ez da izango, ezarritako baldintzak beteaz (kotizazio epea,...).

Ondorioz, ez da izango inolako gradutan ezintasun iraunkorra aitortzerik, langileak gainontzeko baldintzak egiaztatu ezean prestazio ekonomikorako eskubidea izateko.

Langileak ABEren  gehienezko epea (545 egun) agortu ez badu, epea amaitzeko falta diren egunak kotizatuen parekotzat hartuko dira, gutxienezko kotizazio epea betetze aldera.

10 urteetako epea, eta hauen barne gutxienez, eskatu kotizazio epearen bosta izan beharko da, atzerantz zenbatuko da, kotizatzeko beharra eten zeneko datatik.

Pentsio hori jasotzeko baldintzetako bat da erretiroa jasotzeko adina bete ez izana; hala ere:

• Pentsioa lan istripu edo lanbide gaixotasun baten ondorio bada, ezintasun iraunkorreko pentsioa jaso ahalko da, nahiz eta gertaera eragilearen datan langileak erretiroa jasotzeko adina izan eta Gizarte Segurantzaren sistemako erretiro pentsioa jasotzeko gainontzeko baldintzak bete.
  
• Pentsioa lanez kanpoko istripu baten edo gaixotasun arrunt baten ondorio bada, eta gertaera eragilearen datan (ABE, EVI edo, hala balegokio, eskaera) sistemako erretiro pentsioa jasotzeko baldintzak betetzen ez baditu, langileak ezintasun iraunkorraren pentsioa jasotzeko eskubidea izango du, eta zenbatekoa zehazteko oinarri arautzaileari erretiro pentsioa jasotzeko momentu bakoitzean ezarritako gutxieneko kotizazio epeari dagokion ehunekoa ezarriko zaio (%50).

Honetarako, jarduera eta /edo kotizaziopeko langabeziagatiko kotizazioak baino ez dira baliagarriak izango.

Hitzarmen-berezia formalizatzen bada, behin hasierako ebazpen ukatzailea ebatzita, kotizazio hauek ezin dira zenbatu eza  egiaztatzeko langilearen egoera klinikoa EBTk proposatutakoaren parekoa bada.

Oinarri arautzailearen %55 delakoa, %20 areagotu daiteke, 55 urtetik gorako langileen kasuan, ezgaitasun iraunkor osoan direnen kasuan, adina, prestakuntza orokor edo berezi eza eta bizilekuaren gizarte mailako eta lan gorabeherak direla eta, ohiko jardueratik kanpo, lanposturen bat eskuratzeko arazoak aurreikusten direnean.

Norbere konturako langileen kasuan, pentsioduna ezingo da nekazaritza edo itsas arrantza ustiapeneko establezimendu edo merkataritza edo industria establezimendu bateko titularra izan, hots, jabea, errentari, gozamenduna edo antzekoa.

Baliaezintasun handidun edo bere legezko ordezkariek, betiere egokia bada, bere onurarako, Gizarte Segurantzako asistentzia-mailako egoitzaren batean alojamendu eta zainketengatiko goititzearen ordezkapena eskatu ahal izango dute, bere aurrekontuen kontura (Iart 139.4 LGSS).

Baimena behin betiko ezintasunaren babesa zaindu duen Erakunde gestoreak edo Mutuak eman beharko du. Baliaezintasun handidunak edo bere legezko ordezkariek, edonoiz, ordezpen honen eskaria, eta edonoiz eta lotesle izaerarekin ordezpen hau onartu duen erakunde Kudeatzaile edo Mutuarako, berau eraginik gabe geratzeko eskaria egin ahal izango dute.

Internamendua erakunde asistentzialen ingurukoa denean, Autonomia Erkidegoari transferituta dagoenean haren kudeaketa, ez da ordezkapenik egingo. 21/2001 Legearen 69. artikuluak, idazketa berria ematen dio LGSSko 86. artikuluari eta asistentzia mailako erakunde publikoen finantzaketaren deslotura sortzen da; izan ere, honen kudeaketa Elkarte Autonomoetara transferitu da, beraz, eduki aldetik hustu egiten du ordezpen aukera.

Pentsio biak bateragarriak dira ezinduaren egoerarekin bateragarriak diren irabazizko edo ez irabazizko jarduerekin, betiere Erakunde kudeatzailearen berrikustea eragin dezaketen pentsiodunaren lanerako gaitasunean aldaketarik eragin ezean. Egindako jarduerek ezarri baldintzak gainditzen badituzte, bateraezinak izango dira eta pentsioa eten dezakete.

Gizarte Segurantzako erregimenen batean sar daitekeen lanik eginez gero, alta eta kotizatzeko beharra dago, eta norbere edo inoren konturako lana hastea Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalari jakinarazi behar zaio, laneko gaixotasunagatikoa denean izan ezik, aurretiazko baimena beharko baita.

Erabateko ezintasun iraunkorreko pentsioa jasotzea eta kategoria edo lanbide-talde bereko jarduera egitea bateraezinak dira, enpresa berean edo beste batean egin beste jarduera batekin bateragarria denean.

Hori bai, erabateko ezintasun iarunkorraren oinarri arautzailearen %20ko goititzea jasotzea eta norbere edo inoren konturako lanak egitea bateraezinak dira, baita lan hauengatiko Gizarte Segurantzako prestazioak ere (lan-harremanetatik kanpo irauten duten aldi baterako ezintasuna edo amatasun subsidioa, edo hauengatiko langabeziagatiko prestazioak.

Pentsiodunak egindako edozein jardueraren berri Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalari jakinarazi beharko zaio, laneko gaixotasunagatikoa denean izan ezik, kasu honetan aurretiazko baimena beharrezkoa izango baita.

Ezintasun egoeran izanda, ezintasun iraunkorreko pentsiodunari bere pentsiodun egoerarekin bateragarria den lana galtzen edo eteten bazaio, pentsioaz gain, langabeziagatiko prestazioa edo subsidioa jasotzeko eskubidea izango du.

• Bateraezina da erregimen bereko erretiro-pentsioarekin, eta bietako bat aukeratu behar da.
  
  
• Ezintasun iraunkorreko pentsioa eta beste erregimen bateko erretiro-pentsioa bateragarriak izan daitezke, eskubidea egiaztatzeko, edo honen hobekuntzarako, erretiroa aitortzen duen erregimenera jo behar denean izan ezik (alta edo altaren pareko egoera, ezaren egiaztapena, oinarri arautzailearen zenbatekoa), eta orduan, bietako bat aukeratu behar da.
  
  Hala ere, erretiroa aitortzen deneko erregimeneko kotizazioek ezintasun iraunkorraren zenbatekoa kalkulatzeko baino balio izan ez badute, alde batera utz daitezkeenak eskubidea aitortzeko, bada bateragarriak diren bi pentsio aitortzerik, erregimen bakoitzeko kotizazioekin kalkulatuta bakoitza. Honetarako, beharrezkoa litzateke pentsioa berkalkulatzea, erretiroa aitortzen duen erregimenaren kotizazioak kontuan izan barik. 
  
  
• 1956-06-22ko antzinako Lan-Istripuen Araudiaren babesean jasotako LIgatiko ezintasun pentsioa denean, beste edozein prestaziorekin litzateke bateragarria.
  

• Ezintasun iraunkorrerako ezarri prestazioekin bateraezina da, lesio, mutilazio edo deformazioak erabat independenteak badira ezintasun iraunkorra eta bere gradua aitortzeko kontuan hartutakoekin.
  
  
• Bateragarria da enpresa berean egindako lanarekin.

Jarduerak eragin dezakeen bateragarritasuna edo bateraezintasun alde batera utzita, hasiera atean erakunde Kudeatzaileari jarduera jakinaraztea baino ez da eskatzen.

Hala ere, laneko gaixotasunagatiko ezintasun iraunkorraren pentsiodunek, aurretiazGSINren baimena izan badute baino ezingo dute inoren konturako lanak burutu.

Eskatzailea atzerrian bizi denetan, eragileak azken kotizazioak egiaztatzen edo alegatzen dituen probintziako GSINrenZuzendaritza Probintzialari dagokio kalifikatzeko eta berrikusteko eskumena.

1300/95 Errege Lege Dekretuaren 1. artikuluaren arabera, ebaluazioa, kalifikazioa eta berrikustea Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalari dagokio, edozein delarik ere Erakunde Kudeatzailea (GSIN edo ISM ) edo dagokion kontingentzia estaltzen duen laguntzailea.

GSINri dagokio lesio hauek egiaztatzea eta dagozkien prestazioetarako eskubidea aitortzea.

Enpresek, berez, kudeaketan laguntzaile direnean baino ezingo diote prozedurari hasiera eman. Bestelakoetan, berrikustearen prozedura baina ez hasierako aitorpenaren erantzuleak direnean baino ez daude legitimaturik.

Aitortzarako hiru bideak ondokoak dira: ofizioz, langileak berak edo ordezkariak eskatuta, eta Erakunde Laguntzaileek eskatutakoak (Lan-istripu eta Laneko gaixotasunen Mutuak edo enpresa laguntzaileak).

Alde batera utzita, beste kasu batzuen artean, ofiziotzat jotakoetan, enpresak jo zezakeen laneko eta gizarte segurantzako ikuskatzailetzak arrazoitu eskariak.

Langileak berak adierazi uko egitea, Gizarte Segurantzaren babes-ekintzaren esparrutik kanpokotzat joko da, sistemaren prestazioek uko egin ezinezko izaera baitute.

Iart.  ED  1300/1995uztailaren 21ekoa, lanerako ezintasunaren prozedura bere bukarea arte izapide guztitan ofizioz gauzatuta dago.

Ezintasuna edonoiz eta ezinduak erretiro-pentsiorako beharrezko adina (egun 65 urte) bete ez duenean ere berrikus daiteke.

Salbuespen gisa, Erakunde Kudeatzaileak ezintasun iraunkorraren gradua berrikus dezake eta, beraz, hasieran aitortu prestazioa, laneko gaixotasunagatikoa denean, nahiz eta 65 urte baino gehiago izan.

Bai, alarguntza, zurzatsun eta familartekoen aldeko prestazioak eragin daitezke, betiere, eskatu gainontzeko baldintzez gain, hildakoak 15 urteko gutxieneko kotizazio epea egiaztatzen badu.

Ez da Heriotzagatiko laguntzarik , prestazio honetarako eskubidea izateko ezinbesteko baldintza baita hildako eragilea altan edo altaren pareko egoeran izatea.

Ezin dira gabealditzat jo lan nekagarri edo elbarritasunagatiko hobari epeak.

SEPEk egindako kotizazioak ere ez dira zenbatuko, 52 urtetik gorako subsidioak jaso bitartean, erretirorako baino ez baitute kotizatzen. Kotizazio horiek konputagarriak izango lirateke, hura jasotzen ari den bitartean hildako kausatzaileak kotizazioko hitzarmen berezi bat sinatu izan balu, gainerako prestazioak barnean hartzeko.

Sartzea ekintza-eragilearen ostekoa denean baino ez du baliorik izango, edo ostekoa izanda, sartzea honetarako arauzko epean edo aurretiaz baimendu luzapen edo zatikapenaren arabera denean.

Inoren konturako langileen erregimenetan, "in itinere" gertatu istripuak (langileak lanerako joanean edo etorrian pairatutakoak), lan-istriputzat joko dira.
 
Ordea, norbere koturako langileen erregimenetan (autonomoak eta bere konturako itsasoko langileak ), in itinere gertatu istripuak ez dira lan-istriputzat joko. 

Suizidioa istriputzat jo behar da. Berau lanekoa edo lanez kanpokoa bada zehazteko bi kontingentziei aplika dakiekeen araubide juridikoa izan behar da kontuan.

Gehiegizko substantzia toxikoen irensteagatiko (sobredosia) edo kalitate txarragatiko (adulterazioa edo baldintza txarrak) heriotzak, lanez kanpoko istriputzat joko dira. Heriotzaren eta aipatu substantzien irensketaren arteko lotura, fakultatiboak edo auzitegiko medikuak luzatu agiriaren bidez egiaztatu beharko du, edo hala bada, dagokionak.

Mutuaren prestazioen ebazpen ukatzailerik bada, lan- istripua ez denean, betiere onuradunek kontingentzia izan dela aitortzeko eskaera jarrita, GSIN-n eskatuheriotza eta biziraupenagatiko prestazioak aitor daitezke, eta kontingentzia arruntzat joko dira, ebazpena epaiaren edukira baldintzaturik.

Istripuren batean desagertu langileak hildakotzat joko dira, laneko zein lanez kanpoko istripua izan, bere heriotza suma daitekeenean, eta istripu osteko 90 egun naturaletan berririk izan ez denean.

Kasu hauetan, heriotza eta biziraupenagatiko prestazioetarako eskubidea sor daiteke, heriotzagatiko subsidioa izan ezik, betiere aipatu 90 eguneko epea amaitzen den ondoko 180 egun naturaletan eskatzen bada, istripua gertatu eguna hartuta ekintza-eragilearen datatzat.

Epea iragan ostean, araubide -zibilaren arabera aurretiaz heriotza jakinarazi beharko da, aitorpen horretan agertu heriotza data hartuko da ekintza-eragilearen datatzat.

Eragileak LIgatikoerabateko ezintasun iraunkorreko edobaliaezintasun handiko prestazioak jasotzen bazuen, heriotza kontingentzia horrengatikotzat joko da.
 
Eragileak LIgatiko ezintasun iraunkor osoko prestazioa jasotzen bazuen, heriotza kontingentzia horrengatikoa izan dela frogatu beharko da. Froga onartuko da betiere istripua gertatu zenetik 5 urte baino gehiago iragan ez direnean. Heriotza epe hau iragan ostean gertatzen bada, ez da LI-gatiko heriotzatzat joko, nahiz eta honengatikoa izan dela frogatu.

Eragileak LG-gatikoerabateko ezintasun iraunkorreko edobaliaezintasun handiko prestazioa jasotzen bazuen, heriotza kontingentzia honek eragindakotzat joko da.

Eragileak LG-gatiko ezintasun iraunkor osoko prestazioa jasotzen bazuen, heriotza kontingentzia horrengatikoa izan dela frogatu beharko da. Froba onartuko da edozein delarik ere heriotza arte iragan epea.

Azken erregimena Autonomoena denean eta prestazioaren ekintza-eragilea aipatu 90 egunetan ematen bada, langilea alta edo altaren pareko egoeran dela hartuko da kontuan erregimen ezberdina aukeratu behar duenean, izan ere, kotizazioen elkarrekiko konputuaren arauen arabera, alta edo altaren pareko egoera azken erregimenak zehazten du eta eskubidea aitortzen duen erregimenerako egokia da.

Bai, betiere eragilea hil aurreko bi urteetan egin bazen, bere kontura bizi baziren eta Gizarte Segurantzako beste pentsio baterako eskubiderik ez dutenean, baita araudi-zibilaren arabera elikagaiak emateko behar edo aukerarekin familiartekoak geratzen direnean ere.

Bai. Onuradunak jasotzeko adinaren mugara heldu aurretik inolako zurztasun-pentsiorik jaso ez balu, adinaren betetze osteko datan eskatzeagatik, pentsioaren urtekoa eta aparteko pagak ordainduko zaizkio, ekintza-eragilearen datan onuradun izateko baldintzak betetzen bazituen.

Familiartekoen aldeko subsidioa jasotzeko eskubidea izango dute, seme-alabek, 22 urtetik gorako neba-arrebek, ezkongabeek, alargunek, epai bidez bananduek edo dibortziatuek, pentsiodun izateko baldintzak egiaztatu barik, eskatu baldintzak betetzen badituzte:

• Bi urteko epean eragilearekin elkarbizi eta bere kontura bizi izana edo elkarbizitzako familiartekoaren heriotza datatik, berau aipatu epealdian gertatu bazen.
  
  
• Pentsio publikorako eskubiderik ez izatea.
  
  
• Biziraupenerako baliabiderik ez izatea, lanbide arteko gutxieneko soldataren pareko edo gutxiagoko diru-sarrerak izateagatik, eta elikagaiak emateko beharra eta aukera duten familiartekoak izateagatik.
  

Zurztasun pentsioaren onuradun izan daitezke, aita edota ama hil zen egunean eskatutako baldintzak betetzen zituzten eta honako egoeraren batean aurkitzen diren seme-alabak:

• 21 urtetik beherako seme-alabak.
  
• Lanerako gaitasuna murriztuta duten seme-alabak, ezintasun iraunkor absolutuan edo baliaezintasun handian baloratutako portzentajean.
  
• 21 urte baino gehiago eta 25 urte baino gutxiagoko seme-alabak, besteren edo norbere konturako lanik egiten ez badute, edo egiten badute, urtean dituen diru-sarrerak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatarako indarreko zenbatekoa baino txikiagoak badira (aparteko ordainsariak barne).
  
• Zurtza ikasketetan badabil eta ikasturtean zehar 25 urte beteko  balitu, zurztasun pentsioa mantendu egingo da, hurrengo ikasturtea hasi eta hurrengo hilabeteko lehenengo egunera arte.

2008ko urtarrilaren 1etik aurrera sartutako aldaketen arabera, izatezko bikote batean bizirik dirauen pertsonak alarguntza-pentsioa jasotzeko eskubidea sor dezake, Legeak ezarritako baldintzak betetzen baditu.

Erretiro edo ezintasun iraunkorreko pentsiodunen seme-alabak, 45 urtetik gorakoak, ezkongabeak, alargunak, epai bidez banadurik edo dibortziatuak, familiartekoen aldeko pentsioaren onuradunak izan daitezke, hildakoa luzaroan zaindu eta berarekin eta bere kontura bizi izan direla egiaztatuta, hil aurreko bi urteko aurrerapenarekin.

Kontribuzio-mailako erretiro edo ezintasun iraunkorreko pentsiodunaren heriotzak, ehorzketagatiko gastuak izan dituztenek laguntza gisa zenbateko bat jasotzeko eskubidea eragingo du.

Lan egindako orduen araberako egin kotizazioak baino ez dira zenbatuko (ohikoak edo osagarriak), parekotasuna kotizazio egun teorikoetan kalkulatuta. Honetarako benetako lanorduak zati 5 egingo da. 
 
 Kotizazio egun teorikoak = Lanorduak (ohikoak eta osagarriak)/ 5

Kotizazioko 500 egunak egiaztatu behar direneko 5 urteko epea dagokion jarduerako lanaldiarekiko benetako lanaldiaren murrizketaren hein berean goitituko da.

Ehuneko honetarako eskubidea izango da, betiere jasotzen den epe osoan , aldiberean ondoko baldintzak betetzen badira: 

• Pentsiodunak familia kargak izatea. Hau da:

• 26 urte baino gutxiagoko seme-alabekin, adineko ezinduekin (%33 gorako minusbaliotasun graduarekin) edo atotsitako adingabekoekin elkarbizi denean.

• Familia-unitatearen diru-sarrerek, pentsiodunarenaz gain, osatzen duten kideen zenbatekoarekin zatituta, ez dutenean gainditzen, urteko zenbatekoan, indarrean den LGS  %75, aparteko pagen zati proportzionala  kontuan izan gabe.

• Alarguntza-pentsioa diru-sarrera nagusia edo  bakarra denean, baldintza hau betetzen dela kontuan hartuko da pentsioaren zenbatekoa pentsiodunaren diru-sarrera guztien %50 baino handiagoa denean.

• Pentsiodunaren urteko diru sarrerek ezarri muga gainditzen ez dutenean; hau da, ekitaldi bakoitzean kotizaziopeko pentsioen gutxienekoak aitortzeko aurreikusitako mugari, ekitaldi bakoitzean pentsiodunaren adinaren araberako gutxieneko alarguntza-pentsioaren urteko zenbatekoa gehituta, aipatu muga ganditzen dutenean. 

Alarguntza-pentsioek urteko zenbatekoan, gehi pentsiodunaren urteko diru-sarrerek ezingo dute ezarritako diru-sarreren muga  gainditu. Bestela, alarguntza-pentsioaren zenbatekoa gutxitu egingo da aipatu muga ez gainditzeko.

Baldintzaren bat ez betetzeak %52ko ehunekoaren aplikazioa dakar, baldintza betetzeari utzi zion osteko hilabeteko 1go egunetik aurrera.

Onuradun bakarra:

• Legez bananduta edo dibortziatuta dagoenean: pentsioaren osotasuna jasotzea dagokio.

• Ezkontza nulua dela onartu diotenean: hil denarekin batera bizi izandako denborarekiko proportzionala den pentsioa jasoko du.

Hainbat Onuradun:

• Dibortzioa edo nulitatea egon denean, pentsioa jasotzeko eskubidea duten onuradun bat baino gehiago dagoenean, horietako bakoitzarentzat onartuko da kausatzailearekin bizi izandako denboraren proportzioan.

• Kasu guztietan, bizirik dirauen ezkontideari (nahiz eta bananduta egon) edo, ezkondu gabe, baina kausatzailearekin hil denean bizi zen eta alarguntasun pentsioaren onuraduna izango denari %40 emango zaio. Dibortziatutakoak berme honetatik kanpo daude. 
  

Betiere erretiro-partziala txandako-kontratuarekin partekatu denean, lanaldi partzialean egindako lanei dagokien kotizazio-oinarriak hartuko dira kontuan, epe horretan lanaldi osoan lan egiteagatik zegokion zenbatekoaren %100era gehituta.

Ez dira gehituko erretiro-partziala eta txandako-kontratua aldiberetu ez direnean, nahiz eta egoera enpresak txandako-langilea ez mantentzearen ondorio izan.

Bai, eragilea hildakoan ezkontide bizirik geratzen ez bada zein berau pentsioa jaso bitartean hiltzen bada, alarguntza-pentsioaren %52a pentsiorako eskubidea duten umezurtzen artean hainbanatuko da. Ezkontide bizirik ez izatera parekatuko da.

• Gurasoen erregistro eza.
• Epaiketaren bidez aitortu seme-alaba uztea.

Ez da goititzerik, bizi den ezkontideak alarguntza-pentsiorik eragiten ez duenean edo onuraduna berriz ezkontzean prestazioa eteten denean, ez baita erabateko zurztasun egoerarik.

Eragile berak eragindako alarguntza eta zurztasun pentsioen zenbatekoen gehiketak ezingo du dagokion oinarri arautzailearen %100 gainditu.

Oinarri arautzailearen mugak zurztasun-pentsioetan izango du eragina, haren gertaera eragilea 2002-1-1etik aurrera gertatu bada.

Oinarri arautzailearen % 100aren eta alarguntzaren ehunekoaren arteko aldea zati berdinetan banatuko da zurztasun-pentsioa jasotzeko eskubidea duten zurtz guztien artean.

• Alarguntza bakoitzari aplika dakiokeen ehunekoa elkarbizitza epearekin biderkatuko da (%52 edo %70  elkarbizitza epeko).
  
• Atera ehunekoak gehituko dira.
  
• Atera ehunekoen ezberdintasuna eta %100 umezurtzen artean hainbanatuko da.

Alarguntza-pentsioaren titularra hiltzen denean, berau umezurtzen artean hainbanaturik gehiagotuko da. Umezurtzik ez denean baina bai familia-aldeko hartzaileak, eskubidea hainbanaturik ondoko ordenean gehiagotuko da:

• Eragilearen ilobak eta neba-arrebak.
• Erretiro edo ezintasun iraunkorreko pentsiodunaren aurreko ahaide, seme-alaba eta neba-arrebak.
  

Zenbatekoa oinarri arautzaleari %20ko ehunekoa aplikatuta lortuko da (alarguntza kalkulatzeko era berean). 12 hilabetetan eta aparteko bi pagatan ordainduko da.

Bai, muga batekin: onuradun batzuk direnean, heriotza eta biziraupenagatiko prestazioen zenbatekoen gehiketak ezingo du dagokion oinarri arautzailearen %100 gainditu. Muga hau aipatu zenbatekoen hasierako zehaztapenerako aplikatuko da, baina ez du eraginik izango ondoren izan daitezkeen aldizkako errebalorizazioetan.

Zurztasun-pentsioekbeste familiartekoen aldeko pentsioen aldean lehentasuna dute. Hala ere, muga honek ez du familiartekoen aldeko aldi baterako subsidioaren aitorpena ukatuko, ez baitago muga honen eraginpean.

Bai, alarguntzari dagokion ehunekoarekiko goititzea eragileetako batek sortu pentsioetan baino ez da aplikatuko. Gehieneko pentsioa, bakoitzeko (aita/ama), oinarri arautzailearen %100 da.

Bateragarria da 21 urtetik beherako umezurtz baten edo adinez nagusi baten lanarekin, baldin eta lanerako gaitasuna ezintasun iraunkor absolutuaren edo baliaezintasun handiaren graduan baloratutako portzentaje batean murriztuta badu.
 
Umezurtzak 21 urtetik gorakoak eta 25 urtetik beherakoak badira eta ezinduak ez badira, zurztasun-pentsioa bateragarria izango da norberaren edo besteren konturako irabazizko lan batekin, baldin eta lortzen dituen diru-sarrerek ez badute gainditzen, urteko zenbatekoan, LGSaren % 100, aparteko bi pagak barne.
 
Umezurtzak % 33ko edo hortik gorako ezgaitasuna badu, 25 urte arteko onuraduna izan daiteke, baldin eta lanik egiten ez badu, edo, lan eginez gero, indarreko LGSaren urteko zenbatekoa baino txikiagoak badira diru-sarrerak.

Urte naturalean jardun eta jardun gabeko epeak txandakatzen badira, eskubidea mantenduko da ezarritako muga gainditzen ez den bitartean.

Bada alarguntza-pentsiorako eskubidea mantentzerik, nahiz eta pentsioduna berriz ere ezkondu, betiere ondoko baldintzak egiaztatzen badira:

• 61 urtetik gorakoa izatea eta erabateko ezintasun iraunkorreko edo baliaezintasun handiko pentsioa aitorturik izatea edo %65 baino gehiagoko elbarritasuna egiaztatzea.
  
  
• Alarguntza-pentsioa pentsiodunaren diru-iturri nagusia edo bakarra izan behar da. Diru-iturri nagusitzat joko da, beronen zenbatekoa, gutxienez, pentsiodunaren urteko diru-sarreren %75 denean.
  
  
• Ezkondutakoek urtean edozein izaeratako diru-sarrerak izatea, alarguntza-pentsioa barne, betiere urteko zenbatekoan indarrean den LGS  zenbatekoaren bikoitza gainditzen ez dutenean.

• Iloben eta neba-arreben kasuan, zurztasunagatiko arrazoi berberengatik.
  
  
• Aurreko ahaide, seme-alaba eta 45 urtetik gorako neba-arrebak direnean:
  
  • Ezkontzean.
    
  • Heriotza.
    
  • Desagertutako langilea istripuan ez zela hil egiaztatzean.