Contenido principal

Gizarte Segurantzaren garapenaren une gorena 1978ko Espainiako Konstituzioaren onarpena izan zen, izan ere, zenbait arautan Gizarte Segurantza esplizituki aipatzen dute, 41. artikuluan bereziki, gakotzat jotzen baita Espainiako babes-sistema publikoa ulertzeko, eta gaur egungo Gizarte Segurantzaren eredua diseinatzen du. Hor, gizarte eta ekonomia politikaren printzipio gidari moduan, Gizarte Segurantzaren erregimen publiko batean botere publikoak mantentzea, herritar guztientzat, behar-egoeretan, langabezia-egoeretan bereziki, nahikoa prestazioak berma ditzan. Laguntza eta prestazio osagarriak libreak izango dira.

Aro demokratiko horretan, elementu hauek ere bazeuden:

• Finantza-erreforma, Gizarte Segurantzaren aurrekontuak Estatuaren Aurrekontu Orokorretan sartzea ekarri zuena. Horri esker, gardentasun handiagoa lortu zen, Parlamentuak Gizarte Segurantzaren gastuak eta diru-sarrerak kontrolatzen zituelako, eta Sistemaren izaera publikoa finkatu zelako.
• Gizarte ordezkarien partaidetza eta kontrola (sindikatuak eta enpresa-elkarteak), Gizarte Segurantzaren sistemaren funtzionamenduan, Gizarte Segurantzaren erakundeen zuzendaritza- eta kontrol-organoetan parte hartuz.
• Finantza-baliabideak gehitzea, gizarte-babesean batez besteko gastu mailak lortzeko, gure maila sozioekonomiko bereko herrialdeen aldean.
• Prestazioak bereiztea, herritarren izaerarekin lotutako kotizazio gabekoak, eta zergetatik etorritako baliabideekin finantzatutakoak, eta kotizaziopekoak, kotizatzen duten langileenak eta haien senideenak.

Herritar guztiei onartutako eta egoera bakoitzerako ezarritako baldintzak dituzten prestazioak hauek dira:

• Osasun-laguntza
• Gizarte-zerbitzuak
• Zahartzaroko eta baliaezintasuneko kotizazio gabeko pentsioak
• Seme-alaba jaiotzeagatik edo hartzeagatik emandako prestazioak, eta familia ahulei (ezgaitsuak dituztenak, guraso bakarrekoak, ugariak, baliabiderik ez dutenak) onartutakoak, eta amatasun prestazioa, kotizazio gabeak dira.
• Mendetasun-sistemaren prestazioak.

Kotizaziopeko mailan onartutako prestazioak dira.

• Laneko istripuarengatiko eta gaixotasunengatiko eta gaixotasun arruntengatiko aldi baterako prestazio ekonomikoak.
• Erretiroko, ezintasun iraunkorreko, alarguntzako, zurztasuneko eta familien aldeko kotizaziopeko prestazioak
• Amatasun-prestazioak, haurdunaldi bitarteko arrisku prestazioak, aitatasun prestazioak eta edoskitzaroaren bitarteko arriskuko prestazioak.
• Besteren konturako langileen langabezia-prestazioa.
• Prestazioek hedatzeko joera dute, babesgabetasun egoerek eragiten zituzten legezko hutsuneak estaliz, eta besteren konturako langileen eta mendeko eta bere konturako langileen arteko desberdintasunak arinduz.
• Gizarte-bbes publikoaren prestazioak gizarte-aurreikuspenaren ordenazio osagarriarekin osatzen dira, banako tresnen bidez (Pentsio Planak eta Funtsak), negoziazio kolektiboarekin eta aurrezki pertsonalarekin lotuta daudenak.

Garai horretan hartutako neurrien artean, duten garrantzi kualitatiboa dela dela hauek nabarmen daitezke: familia- eta lan-bizitza uztartzekoak, familia babesa hobetzea, pixkanakako erretiro partzial eta malgua eta emakumeen eta gizonen arteko berdintasun eraginkorrerako neurriak, bizitza pertsonala eta lan bizitza bateratzeko eskubidea onartzeko, eta emakumeek eta gizonek familia-betebeharrak gehiago partekatzeko.

Azkenik, duela gutxiko Gizarte Segurantzaren Neurrien Legeak finantza-iraunkortasuna bermatu eta herritarren ongizate-mailak hobetu nahi ditu. Neurri horiek, zenbait egoeratan oinarrituta daude, hala nola biztanleen zahartzean, emakumeen sartzean lan-merkatura, eta immigrazioaren fenomenoan.

Azkenik, ondoriozta daiteke gizarte-babesaren estaldura esparrruan azken urteetan gertatutako handitzeak eta XX. mendean gizartean egondako aldaketek Espainiako Ongizate Estatua finkatzen eta hobetzen lagundu dutela.