Contenido principal
Gizarte Segurantzaren gaur egungo eredua
Konstituzioak diseinatzen duen Gizarte Segurantzaren eredua ordura arte indarrean dagoen eredua baino handinahiagoa izango da, eta horren eraginez, konstituzio-aurreikuspenen sistema egokitu beharko da, konstituzio aurretiko arau arruntak Gizarte Segurantzaren arloan ez direlako nahikoak Konstituzioak eskatutako eredua betetzeko.
"Gizarte Segurantza" adierazpena lau arautan erabiltzen du, hala ere, garrantzitsuena, esan dugun moduan, 41. artikulua da. Bigarren arau interesgarria 149.1.17 artikulua da, oinarrizko legedia eta Gizarte Segurantzaren erregimen ekonomikoa barne hartzen dituena Estatuak eskumena duen gaien artean, Autonoma Erkidegoek zerbitzuak gauzatu behar badute ere.
Jasotako hirugarren arauari dagokionez, 129.1. artikulua dena, Estatuari dagokion legedi horrek, interesdunek Gizarte Segurantzan parte hartzeko moduak ezarri behar ditu.
Gizarte Segurantzari buruzko azken erreferentzia, 25.2 artikuluan jasotzen da, kartzela-zigorra duen kondenatuaren eskubideei buruz aritzean, ordaindutako lana izateko eta"Gizarte Segurantzari dagozkion irabaziak jasotzeko eskubidea izango duela aitortzen du".
Baina Konstituzioak ezarritako Gizarte Segurantzaren ildo nagusiak ez dira adierazpen hori erabiltzen duten aipatutako lau artikulu horiek bakarrik. Beste artikulu batzuk ere aipatu behar dira: familiaren babes ekonomikoa (39. artikulua); osasunaren babesa (43. artikulua); ezindu fisikoak tratatzea eta errehabilitatzea (49. artikulua) eta herritarren nahikotasun ekonomikoa hirugarren adinean, pentsio egoki eta aldizka eguneratuen bidez (50. artikulua). Alderdi horiek guztiak, Gizarte
Segurantzaren arlotzat hartzen dira nazioartean.
Konstituzio-agintaldia, gizarte- eta ekonomia-politikaren printzipio nagusietako bat moduan jasotzen dena, kotizazio gabeko prestazioen legea aldarrikatuz bete da, eta horrela geratu da azkenean konfiguratuta Gizarte Segurantzaren babes-sistema, bi modalitate edo mailaren bidez: bata, kotizaziopekoa; bestea, kotizazio gabekoa.
Espainiako Konstituzioaren 41. artikuluak, Gizarte Segurantzari buruz aritzean, botere publikoek, Gizarte Segurantzako erregimen publikoa izango dutela ezartzen du, herritar guztientzat, behar-egoeren aurrean, nahikoa gizarte-prestazio eta laguntza berma ditzan; langabeziaren kasuan bereziki. Laguntza eta prestazio osagarriak libreak izango dira.
Horrela, gaur egun, Espainiako Gizarte Segurantzako sistemaren babes-ekintza artikuluen bidez adieraztean, babes integral eta unibertsalizatu moduan hartzen da, laguntza sanitario-farmazeutikoa, familia-babesa, gizarte-zerbitzuak eta, zenbait kasutan, langabezia-laguntza barne hartzen dituena.
Herritar guztiek dute babes hori jasotzeko eskubidea, baldintza beretan, Gizarte Segurantzaren sistemara ekarpenak egin dituzten ala ez kontuan hartu gabe. Batetik, prestazio ekonomikoen sistemarekin osatzen da, modu harmoniko eta bereizian, kotizaziopeko modalitatean sartzen da, jasotako soldatak ordezkatzeko errentak eskaintzen direla (soldata-kotizazioaren eta prestazioaren arteko proportzionaltasuna); bestetik, kotizazio gabeko modalitatearekin, oinarrizko beharrak konpentsatzeko errentak orekatzeko dena, behar-egoeran dauden herritarrak, kotizaziopeko eremura sar ez daitezen.
Bi maila publiko eta derrigorrezko horiei, hirugarren maila osagarri bat gehitu behar zaie, librea dena, Gizarte Aurreikuspeneko Erakundeek eta Pentsio Funtsek nagusiki osatzen dutena.
