Araudietan sartutako prestazioak

1.- Informazio orokorra:

Gizarte Segurantzaren prestazio hauei aplikatzen zaizkie:

• Gaixotasun eta amatasun prestazioak (osasun laguntza, aldi baterako ezgaitasuna eta amatasuna).
• Ezgaitasun prestazioak, irabazi ahalmena mantendu edo hobetzekoak barne
• Zahartzaroko prestazioak
• Biziraupen-prestazioak
• Lan istripu edo lanbide gaixotasunen prestazioak
• Heriotza-subsidioak
• Langabezia-prestazioak
• Familia-prestazioak

Prestazio horiei dagokienez, kontuan izan behar da:

Erregelamenduan aurreikusitako izaera kontributiboko eta ez-kontributiboko prestazioetarako eskubidea eskuratzeko, Europar Batasuneko beste edozein Estatu-kidetan, Europako  Esparru Ekonomikoko estatu kide batean edo Suitzan betetako aseguru-, enplegu- edo bizileku-aldiak batu daitezke.

Pentsio kontributiboak, lan istripuen eta lanbide gaixotasunen errentak eta heriotzagatiko subsidioak interesdunak jaso ahal izango ditu, Europar Batasunean, Europako Esparru Ekonomikoan edo Suitzan bizi den edo dagoen kontuan hartu gabe.

Araudia aplikatzen zaien prestazio ez-kontributiboak soilik jaso ahalko ditu onuradunak Europar Batasuneko Estatu kidearen lurraldean, Europako Esparru Ekonomikoko kide den Estatuaren lurraldean edo Suitzako lurraldean, bertan bizi denean, eta kasuan kasuko legeriaren arabera.

Herrialde bakoitzak zuzenean ordainduko dizkio bere prestazioak onuradunari.

2.- Prestazioei buruzko informazio zehatza:

Garrantzitsua: Informazio horretan "herrialde" terminoa erabiltzen denean, Europar Batasuneko edozein Estatu-kide, Europako Esparru Ekonomikoko kide den edozein estatu edo Suitza izan daitekeela ulertzen da.

Gaixotasun eta amatasun prestazioak (osasun laguntza, aldi baterako ezgaitasuna eta amatasuna)

Gertakari horietatik eratorritako prestazioak aitortzeko, dagokion herrialdeko erakunde eskudunak beste edozein herrialdetako legeriak estalitako aseguru-, enplegu- edo bizileku-epeak batuko ditu, beharrezkoa izanez gero.

Osasun-laguntza, legeria nazionalarekin bat etorriz, langilea aseguratuta dagoen herrialdeak aitortzen du, edo, pentsiodunen kasuan, pentsioaz arduratzen den herrialdeak, eta onuraduna dagoen edo bizi den herrialdean ematen da, herrialde horrek aplikatzen duen legerian ezarritakoaren arabera.

Normalean, osasun-laguntza hori onartzen duen herrialdeak ematen du. Hala ere, jarraian aipatzen diren pertsonek, herrialde batean osasun-laguntzako prestazioak jasotzeko eskubidea dutenek (adibidez, Espainia), beste herrialde batzuetarako joan-etorrietan jaso dezakete prestazioa (egonaldian edo bizilekuan, kasuaren arabera):

• Aldi baterako beste herrialde batera joaten diren langileak eta haien familiakoak (adibidez: oporrak).
• Beste herrialde batean lan egiteko lekualdatutako langileak (aipagarriak) eta haien senitartekoak.
• Beste herrialde batera lekualdatzeko baimena jaso duten langileak (gaixoak).
• Pentsiodunak, ikasleak (izaera ofizialeko ikasketak egitera beste herrialde batera joaten direnean), baita horien guztien senideak ere, beste herrialde batean aldi baterako dauden bitartean.
• Pentsiodunak eta haien senideak, beren bizilekua beste herrialde bateko lurraldera eramaten dutenean.

Beharrezko agiriak

Eskuduna ez den herrialde batean osasun-laguntzako prestazioak jasotzeko eskubidea erakunde eskudunak emandako dokumentuaren bidez egiaztatzen da (Europako Osasun Txartela edo dagokion formularioa). Espainiako kasuan: Gizarte Segurantzako Institutu Nazionala (GSIN)-Gizarte Segurantzaren Probintzia Zuzendaritzak eta Arreta eta Informazio Zentroak-,  eta Itsasoko Gizarte Institutua (IGI)

Ezgaitasun prestazioak

Ezgaitasun-pentsiorako eskubideak zehazteko modua interesduna aseguratuta egon den legeriek baldintzatzen dute.

Herrialdeen Baliaezintasun-arloko legeriak A motakoak edo B motakoak izan daitezke.

A motako legeria duten herrialdeak:

Baliaezintasuneko pentsioaren zenbatekoak ez du zerikusirik aseguru-aldien iraupenarekin (Belgika; Espainia -funtzionarioen erregimen bereziak salbu-; Estonia; Frantzia -meatzeen erregimen berezia izan ezik-; Grezia -nekazaritza erregimena bakarrik-; Irlanda; Letonia; Herbehereak; eta Erresuma Batua).

B motako legeria duten herrialdeak:

Baliaezintasunaren pentsioaren zenbatekoak lotura du aseguru-epeen iraupenarekin (Alemania; Austria; Bulgaria; Txekiar Errepublika; Zipre; Danimarka; Eslovakia; Eslovenia; Espainia -funtzionarioen erregimen bereziak bakarrik-; Finlandia; Frantzia -meatzeen erregimen berezia bakarrik-; Grezia -nekazaritza-erregimena izan ezik-; Hungaria; Islandia; Italia; Liechtenstein; Lituania; Luxemburgo; Malta; Norvegia; Polonia; Portugal; Errumania; Suedia eta Suitza).

Prestazioen likidazioa:

Langile bat A motako baliaezintasun-legeen mende bakarrik egon denean, prestazioen likidazioa herrialde bakar baten kontura izango da, arriskua gauzatzeko unean aplikatu beharreko legeriaren kontura, hain zuzen. Beharrezkoa izanez gero, herrialde horretako erakunde eskudunak aseguru- eta/edo bizileku-aldi guztiak batuko ditu, beste edozein herrialdetako legeriaren arabera beteak (A motakoak beti).

Langile bat A eta B motako edo B motako baliaezintasun-legeen mende egon denean, prestazioen likidazioa zahartzaroko pentsioen arloan egiten den bezala egiten da. Hala, arriskua gauzatzeko unean langilea aseguratuta zegoen herrialdeko erakunde eskudunak bere legeriaren arabera kalkulatzen du pentsio nazionala, herrialde horretan egiaztatutako aseguru-aldiak soilik kontuan hartuta.

Gainera, interesdunak eskubidez izan dezakeen pentsio teorikoaren zenbatekoa kalkulatzen du, beste legeria batzuen babesean estalitako aseguru- eta/edo bizileku-aldi guztiak osatuz, aseguru-/bizileku-aldi horiek guztiak erakunde horrek aplikatzen duen legeriaren arabera bete izan balira bezala. Ondoren, erakunde eskudunak proportzionalki kalkulatzen du pentsioaren zenbatekoa, aplikatzen duen legeriaren arabera betetako aseguru-aldien arabera.

Erakunde eskudunak onartzen du interesdunak jasotzeko eskubidea duen pentsioen kopururik handiena (nazionala eta/edo hainbanakoa).

Interesdunak aseguru-aldiak akreditatzen dituen erakunde guztiek egiten dituzte jarduera horiek.

Baliaezintasun-maila zehazteko, herrialdeetako erakundeek kontuan hartu behar dituzte beste erakunde eskudun batzuek helarazten dizkieten osasun-agiri eta -txostenak. Hala ere, erakunde bakoitzak ahalmena du berak izendatzen duen mediku batek eskatzailea azter dezan bera bizi den herrialdean.

Zahartzaroko eta biziraupeneko prestazioak (pentsioak)

Herrialde bateko legeriak prestazioetarako eskubidea eskuratzea, kontserbatzea edo berreskuratzea aseguru-aldiak betetzearen mende jartzen duenean, herrialde horretako erakunde eskudunak, beharrezkoa den neurrian, beste herrialde batean betetako aseguru-aldi guztiak zenbatuko ditu, bere legeriaren menpean bete izan balira bezala, eta aldi horiek gainjartzen direnean berariazko arauak ezarriko ditu (totalizazioa).

Pertsona batek herrialde batean baino gehiagotan aseguru-aldiak dituela egiaztatzen duenean, erakunde eskudun bakoitzak honela likidatzen ditu prestazioak:

1. Pentsio nazionala kalkulatzeko, haren barne-legeria bakarrik hartzen du kontuan (horren eta legeria horretan ezarritako gainerako baldintzen babesean aseguru- edo bizileku-aldiak betetzea).
   
2. Ondoren, pentsio teorikoa kalkulatzen du, beste herrialde batzuetan egindako aseguru- edo bizileku-aldiak kontuan hartuta. Gero, prestazioaren benetako zenbatekoa zehaztuko du -hainbanaketa-pentsioa-, eta, horretarako, lehen aipatutako zenbateko teorikoa hainbanatuko du, aplikatzen duen legeriaren arabera betetako aseguru- edo bizileku-aldien iraupenaren eta betetako aseguru- edo bizileku-aldien iraupen osoaren artean.
   
3. Orduan, pentsio nazionalaren zenbatekoa eta hainbanapen pentsioaren zenbatekoa alderatzen ditu, eta zenbatekorik handiena aitortzen du.

Pentsio teorikoa aitortu eta kalkulatzeko, honako hau hartuko da kontuan:

Alta-baldintza betetzea: Espainiako erakundeak langilea alta-egoeran dagoela ulertuko du, baldin eta langile hori beste herrialde bateko legeriaren arabera aseguratuta badago, edo, bestela, prestazio bat (pentsioa) jasotzen badu, gertaera beragatik aipatutako estatuetako legeriaren arabera.

Berariazko gabealdia betetzea: Prestazioren bat aitortzeko prestazioaren gertaera eragilea baino lehen gutxieneko aseguru-aldi batzuk bete izana eskatzen bada, baldintza hori ere betetzat joko da interesdunak beste herrialdeko legeriaren arabera prestazioa aitortu baino lehen egiaztatzen badu.

Oinarri arautzailea zehaztea: Espainiako pentsioa onartzeko beste herrialde batzuetan akreditatutako aseguru-aldiak eta egonaldiak batu behar izan badira, prestazio teorikoaren kalkulua Espainiako Gizarte Segurantzaren azken kotizazioaren ordainketaren aurreko urteetan asegurudunak egiaztatutako benetako kotizazio oinarrien arabera egingo da. Horrela lortutako zenbatekoa izaera bereko pentsioetarako urtero ezartzen diren errebalorazioen arabera handituko da.

Zurztasun-pentsioetarako eskubidea aitortu egingo da, eta pentsioa lehenago azaldu den bezala likidatuko da, betiere hildakoa zurztasun-pentsioa jasotzen duten herrialdeetako legeriaren mende bakarrik egon bada (Alemania, Austria, Bulgaria, Txekiar Errepublika, Zipre, Eslovakia, Eslovenia, Espainia, Estonia, Finlandia, Grezia, Hungaria, Islandia, Italia, Letonia, Liechtenstein, Lituania, Luxenburgo, Malta, Norvegia, Herbehereak, Polonia, Portugal, Errumania, Suedia eta Suitza)
[Zurztasuna subsidioekin edo prestazio osagarriekin babesten duten herrialdeetako legeek esku hartzen duten kasuak familia-prestazioei buruzko informazio bereizian agertzen dira].

Lan istripu edo lanbide gaixotasunen prestazioak

Laneko istripuaren edo lanbide gaixotasunaren ondoriozko prestazioetarako eskubidea istripua gertatu edo gaixotasuna hartu den egunean langileari aplikatu beharreko legeria duen herrialdeak zehaztuko du.

Lanbide gaixotasunaren kasuan, langilea hainbat herrialdetan egon bada delako lanbide gaixotasuna harrapatzeko arriskuan, prestazioa azkenekoz bete behar izan duen legeriari dagokion herrialdearen kontura izango da esklusiboki, betiere eskatutako baldintzak han betetzen badira. Beharrezkoa izanez gero, langilea arrisku horren eraginpean egon zen jarduerak egiteagatik beste herrialde batzuetan betetako aseguru-aldiak batu egingo dira.

Heriotza-subsidioa

Heriotza-subsidioetarako eskubidea eskuratzeko, beharrezkoa izanez gero, edozein herrialdetako legeriak bereak balira bezala estalitako aseguru- edo bizileku-aldiak batuko dira.

Baldin eta pertsona hori afiliatuta dagoen edo pentsioduna den herrialdea ez den beste batean hiltzen bada, heriotza hori azken herrialde horretako lurraldean gertatu dela ulertuko da.

Hildakoa langile aktiboa edo pentsioduna bada, subsidioak interesduna edo pentsioaren arduraduna afiliatuta dagoen estatuko erakundeak ordaintzen ditu, baita hildakoa beste herrialde batean bizi bazen ere.

Herrialde batek baino gehiagok zor dituzten pentsioen titularren kasuan, heriotza-subsidioa heriotza gertatu den unean bizi zen herrialdeko legeriaren kargura izango da, betiere herrialde horren kargura pentsioa jasotzen badu. Horrela ez bada, heriotzagatiko sorospena asegururik edo bizilekurik luzeena dagoen herrialdearen kontura izango da.

Familia-prestazioak

A) Langileak:

Langileek eskubidea izango dute, beste herrialde bateko lurraldean bizi diren beren familiako kideengatik, langilea atxikita dagoen herrialdeko legeriak aurreikusitako familia-prestazioak jasotzeko.

Familia-prestazioetarako eskubidea badago herrialde horretako legeria aplikatuz eta familia-kideak bizi diren herrialdeko legeria aplikatuz, eta azken horretan lanbide-jarduera bat gauzatzearen ondorioz, familia-prestazioak seme-alabak bizi diren estatuko erakundeak ordaintzen ditu beren kargura. Hala ere, herrialde eskuduneko legeriak osagarri bat ordaindu beharko du, baldin eta bere legerian aurreikusitako familia-prestazioen zenbatekoa familiako kideak bizi diren herrialdeko prestazioen zenbatekoa baino handiagoa bada.

B) Pentsiodunak:

Pentsiodunen ardurapeko seme-alabengatiko familia-prestazioak, titularra edo seme-alabak bizi diren herrialdea edozein dela ere, honela emango dira:

• Pentsioduna herrialde bakar bateko pentsioaren titularra bada, herrialde horretako legeriaren arabera.
• Pentsioduna bi herrialde edo gehiagoko pentsioen titularra bada, pentsioduna bizi den herrialdeko legeriaren arabera, baldin eta harekin bat etorriz familia-prestazioak jasotzeko eskubidea badu. Horrela ez bada, familia-prestazioak aitortuko dira, baldin eta horietarako eskubidea badago, pentsiodunak aseguratuta denbora gehien eman duen estatuko legeriaren arabera.

Aurrekoa gorabehera, eskumena duen herrialdeko legeriak aitortutako familia-prestazioen zenbatekoa txikiagoa bada beste herrialde bateko legeria aplikatuz eskubidea izan ditzakeen familia-prestazioena baino, pentsiodunak bi zenbatekoen arteko aldearen adinako osagarria jasoko du azken herrialde horretako erakundetik.

Langile baten edo pentsiodun baten heriotzak eragindako zurztasun-prestazioetarako eskubidea, lan-bizitzaren uneren batean zurztasuna familia-sorospenekin eta ez pentsioekin babesten duen herrialde bateko legeria bati lotuta badago (Belgika, Danimarka, Frantzia, Irlanda eta Erresuma Batua), eta familia-prestazioetarako eskubidea bezalaxe zehazten da.
[Zurztasuna pentsioekin babesten duten herrialdeetako legeek esku hartzen duten kasuak zahartzaroko eta biziraupeneko prestazioei (pentsioak) buruzko informazio partikularrean agertzen dira]

3.- Prestazioak eta informazioa eskatzea

Prestazio-eskabideak  aurkezteko eta informazioa lortzeko, interesdunak bizi den herrialdeko erakunde eskudunera jo beharko du.

Espainian:

• Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalaren Probintzia-zuzendaritzak  eta Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroak (CAISS)
• Itsasoko Gizarte Institutuaren Probintzia-zuzendaritzak, Itsasoko Langileen erregimen Berezian sartutako langileak direnean.

Gainerako herrialdeetan, horretarako izendatutako erakunde eskudunetan.