Pentsiodunak

Honako aldaketaren bat gertatuz gero, gertatu osteko 30 egunean zehar pentsiodunak erakunde kudeatzaileari jakinarazi beharko dio:

• Helbide-aldaketa: ohiko bizilekua edo bizileku fiskala.
• Lan jardueren hasiera
• Egoera ekonomikoan aldaketak: laneko errentak, nazional edo atzerriko prestazio edo pentsioen aitorpena eta/edo kobrantza edo beste errenta mota batzuk.
• Familia-egoeraren aldaketak: egoera zibila, jaiotzak, heriotzak...

Pentsioduna atzerrian bizi bada, urte bakoitzeko lehen hiruhileko naturalean ere bidali behar du bizi dela frogatzen duen ziurtagiria, pentsioa jasotzen jarraitu ahal izateko eta bertan behera uztea saihesteko.

Halaber, urte bakoitzeko martxoaren 1a aurretik, haien pentsioan gutxienekoengatiko osagarriak aitorturik dituzten eta lan, kapital edo beste kontzeptu batzuen errentengatiko (urtero ezartzen den zenbatekoa baino handiagoak) sarrera gordinak eskuratu dituzten pentsiodunek, berauen berariazko aitorpena aurkeztu beharko dute.

Aldaketa horien berri emateko pentsiodunak Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoa  erabil dezake, edo Gizarte Segurantzaren atariaren bidez, “Kudeatu zure prestazioa” atalean. Horretarako, ziurtagiri digitala, DNI elektronikoa edo cl@ve izan behar duzu. Aldaketa hauek jakinarazteko, pentsiodunak hainbat inprimaki ditu eskura, web orrialde honetan aurki ditzakeenak: Behin pentsiodunak berak inprimakia beteta eta sinatuta, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren Harreman eta Argibideetarako edozein zentrotan (CAISS) aurkez dezake.

Aldaketa horien berri emateko pentsiodunak Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoa  erabil dezake, edo Gizarte Segurantzaren atariaren bidez, “Kudeatu zure prestazioa” atalean. Horretarako, ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve beharko du. Halakorik ez badu, pentsiodunak Bankuaren eta Helbidearen datuak aldatzea deritzon inprimakia du eskura.

Pentsioduna atzerrian bizi bada, bankuko datuak bete behar ditu BIC edo SWIFT gehituta, bizi den herrialdearen arabera.

Behin pentsiodunak inprimakia bete eta sinatu duenean, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren Harreman eta Argibideetarako edozein zentrotan (CAISS) aurkez dezake.

Nolanahi ere, heriotzaren berri eman behar da pentsiodunaren heriotza-ziurtagiria aurkeztuta, Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoaren bidez (horretarako, ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve izan beharko du) edo aurrez aurre Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroetan (CAISS).

Pentsioduna atzerrian bizi bada, horren berri eman beharko zaio pentsioa kudeatzen duen INSSko Zuzendaritza Probintzialari edo, bestela, bizi den lekuko Espainiako Enbaxadako lan sailari.

• Ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve izanez gero, pentsioa jasotzen duela egiaztatzen duen ziurtagiria lor dezakezu zuzenean; bestela, “Prestazioen ziurtagiriak” izeneko egoitza elektronikoaren zerbitzuaren bidez edo Zure Gizarte Segurantzaren Atariaren bidez, pentsio publikoaren titularra ez zarela egiaztatzen duen ziurtagiria.

• Baliabide horiek eduki ezean, Gizarte Segurantzako pentsiorik jasotzen duen edo ez egiaztatzeko ziurtagiria eskatzeko, "Ziurtagirien eskaera" deritzon inprimakia du eskura. Behin inprimakia beteta eta sinatuta, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren edozein Arreta eta Informazio Zentrotan (CAISS) aurkez daiteke.

• Atzerrian bizi bazara eta ziurtagiri digitalik ez baduzu, ziurtagiria zuzenean lor dezakezu zure pentsioa kudeatzen duen INSSren Zuzendaritza Probintzialaren bidez.

• Interesdunak ziurtagiri digitala, NAN elektronikoa edo cl@ve badu, Egoitza Elektronikoko zerbitzuaren bidez bere prestazio-eskaerari buruzko informazio zuzena izan dezake, “Zein egoeratan da nire prestazioa?” deitutakoan edo Zure Gizarte Segurantzaren Atarian, “Zure datuak – kudeaketak” atalean.

• Horrelako baliabiderik ez badu, informazio hori eskuratzeko, interesdunak Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroetara (CAISS) jo behar du.

Prestazioak jasotzeko eskubidea 5 urteko epean preskribatuko da, prestazioa eragin duen gertaera jazo ondorengo egunetik aurrera zenbatuta, alde batera utzi gabe aitorpenaren ondorioak eskaera egin aurreko hiru hilabeteetatik aurrera ematen badira.

Erretiro, alarguntza, zurztasun eta familiartekoen aldeko prestazioak ez dira preskribitzen.

Aitortutako prestazioak jasotzeko eskubidea iraungitzen da eraginkor ez egin ondorengo urtean:

• Prestazioak oroharreko prezioan eta behin bakarrik badira, urtebetean iraungiko dira, interesatuari emango zaizkiola jakinarazi ondorengo egunetik hasita.
  
  
• Aldian-aldian ordaintzen diren prestazioak badira, hileroko bakoitza jasotzeko eskubidea iraungitzen da, haiek bukatzen diren ondorengo urtean.
  

Pentsioak lan-istripu edo laneko gaixotasunaren ondorio direnean, ekaineko eta azaroko aparteko bi pagak ohiko hilekoan hainbanatuta daude, pentsio hauek 12 pagatan ordaintzen baitira.

Sortzapen epea ondoko daten artean izango da:

• Hurrengo ekitaldiko ekainaren 1a eta maiatzaren 31 artean, biak barne, ekaineko aparteko paga bada.
• Ekainaren 1a eta azaroaren 30a artean, biak barne, azaroko aparteko paga bada.

Pentsioa egun bakar batean ordaintzea nahikoa izango da dagokion ohiz kanpoko ordainketaren seirena zenbatzeko.

Laguntza bukatu denean, bajan dagoenean edo hura eten denean, edozein arrazoirengatik, aparteko ordaina baja edo etena egiteko adostu den hilaren 1ean jasoko da, edo amaitzeko arrazoiaren hilaren 1ean. 

Abenduaren (ekaineko aparteko ordaina) edo ekainaren (azaroko aparteko ordaina) eta etena edo amaiera gertatu den hilaren arteko hile bakoitzarengatik seiren bat jasoko da. Seiren bakoitza etetea edo iraungipena adostu den hilabeteari dagokion ohiko pentsioaren zenbatekoa kontuan hartuta kalkulatuko da.

Prestazioaren titularrak bere bizilekuan prestazioa jasotzeko beste biderik edo modurik ez duenean baino ez.

Pentsioaren ordainketa, titularrak hala eskatuta, mugaeguneratutako hiruhileko edo seihileko naturaleko egin daiteke, nahiz eta honen ordainketa hilekoa izan, eta inola ere ez onuradunaren aldeko interesik sortzen bada.

Gizarte Segurantzako prestazioen onuradun bat hiltzen denean, aitortutako eta jaso bako pentsioaren eskaera beharrezkoa izango da eta honen ordainketa kontu korronte edo aurrezki libreta ez den beste era batean egiten bada edo kontua itxita badago.

Eskaera legezko aldeak eskaturik egingo da eta, egoki bada, jaraunspen-komunitatearen izenean ordainduko da.

Pentsioaren urteko oinarria kalkulatzeko, erabakigarria  IRPF ren zerga-tasarako, dagozkion pagen zenbatekoagatiko prestazioaren zenbatekoa kontuan hartuko da, aparteko pagak barne, ekitaldiaren amaiera arte.

Titular berberak atzerrian zein Espainian prestazioak jasotzen baditu, biak zenbatuko dira urteko baterako oinarriari titularraren bizileku-fiskalari dagokion zergaren araudia aplikatuta.

Bai, bada aukera hori, baldin eta eskatutako borondatezko tasa bere egoera ekonomikoari, egoera pertsonalari eta familia egoerari dagokiona baino handiagoa bada. Gizarte Segurantzaren Egoitza Elektronikoan  eskatu dezakezu, edo Zure Gizarte Segurantza Atarian, “Kudeatu zure prestazioa” atalean. Horretarako, ziurtagiri digitala, DNI elektronikoa edo cl@ve izan behar duzu.

Horietako baliabide bat bera ere ez baduzu, erabiliIRPFagatiko atxikipenen borondatezko areagotzea” izeneko inprimakia. Behin inprimakia beteta eta sinatuta, ohiko postaz bidali edo Gizarte Segurantzaren edozein Arreta eta Informazio Zentrotan (CAISS) aurkez daiteke.

Eskatutako borondatezko atxikipena, gutxienez, ekitaldi ekonomikoa amaitu arte aplikatuko da ehuneko hori idatziz uko egin ezean edo atxikipen handiagoa eskatu ezean, ondorengo ekitaldietan, borondatez eskatu den tasa baino handiagoa izatera eragiten duten aldaketak jazotzen badira salbu.

Atzerrian bizi diren prestazioen titularrek ez dute zertan norbere edo familia egoera azaldu, ez baitira kontuan hartukoIRPFgatiko  atxikipenetarako.

Honetaz gain, Espainiak sinatutako aldebiko hitzarmenik den ala ez kontuan hartuko da zergapetze bikoitza ekiditeko. Hitzarmenik bada, ez da IRPFgatiko atxikipena aplikatuko eta oro har, hitzarmen bakoitzean aurreikusi arauak izango dira indarrean.

Gizarte Segurantzako pentsioak enbarga daitezke, Prozedura Zibilaren Legearen 607art. aurreikusi eslalaren arabera, betiere prestazioaren zenbatekoak indarrean den LGSren  zenbatekoa gainditzen badu. 

Soldatak, pentsioak edo ordainketak izaera publikoko deskontu etengabe edo iragankorrek kargaturik baleude, zergei buruzko edo Gizarte Segurantzako araudiaren arabera, titularrak jaso beharreko zenbateko garbia, hauek deduziturik, izango da enbargoa arautzeko balioko duena.

Arau orokorretik kanpo dira elikagaien ordainketara kondenatu epaia betetze oro, asetzeko beharra Legetik zuzenean datorrenean, ezkontide edo seme-alabei zorretan diren elikagaiei buruzko nulitate, banantze edo dibortzio prozesuetan diren epaien aurretiazko erabakiak. Kasu hauetan eta dagokien zuhurtasunezko neurrietan, organo judizialak enbarga daitekeen zenbatekoa zehaztuko du.

Ohar orokor, indarrean den LGSgainditzen ez duen pentsioaren zenbatekoa ezin da enbargatu, eta enbargatu beharreko ehunekoak LGS gainditzen duten zenbatekoetan aplikatuko dira.

Atxikipenak mailakaturik Prozedura Zibilaren Legearen 607 art. agertu eskala aplikatuta egingo dira.

Prozedura-orokorra jarraituko da, erakunde edo organismo eskudunak ebazpen bidez edo adostasunez aitortua, eta aurretiaz aitor zitekeeneko ekintzak berrikusiko dira. Halaber, ordaintzeko beharra dutenei eta gainontzeko interesdunei jakinaraziko zaie.

Behin administrazio-bidea agortuta, ebazpena tinkoa denean, GSDOri bidaliko zaio, dagokion zorraren erreklamazioaren bidez ordaindu behar dutenei jakinarazteko ordaindu beharreko zenbatekoa.

Ez dira GSDOra bidaliko administrazio-bidean diren behin betiko ebazpenak: hileko IPREMrenzenbatekoaren %20 gainditzen ez duten ordainketak, "mortis causa" oinordetzagatiko erantzukizuna baita.

Bidegabe jasotako prestazioak itzultzeko beharra 4 urtera preskribatuko da, kobratu ziren egunetik zenbatuta edo prestazioak itzultzeko eskatu ahal izateko agindua eman zenetik zenbatuta, okerreko prestazioa jasotzea eragin zuen arrazoia alde batera utzita, baita prestazioak errebisatzerakoan Erakunde kudeatzaileari lepora dakiokeen akatsa ere.

Prozedura orokorra aplikatzerik ez dagoenean ( honen bidez Erakunde kudeatzaileak ordaindutako prestazioetan deskontuak egiten ditu), edo eta, berau aplikaturik, ez dagoenean gehieneko epean zorra kitatzeko behar diren dedukzioak egiterik zorduna hil delako, edo jasotzen ari zen prestazioa iraungi delako edo beste edozein arrazoirengatik.

• ZBDA pentsioak alarguntza pentsioak izan lezakeen gutxienekoagatiko osagarria erabat edo partzialki hartuko du.

• Alarguntza eta ZBDA pentsioen gehiketa ezin izango da urteko zenbatekoan, 65 urte edo gehiagoko onuradunen indarrean den gutxieneko alarguntza pentsioaren bikoitza baino handiagoa izan. Aipatu muga gainditzen bada, ZBDAren pentsioaren zenbatekoa behar beste gutxituko da.
  

Estatuko Aurrekontu Orokorren Legean ezarri pentsioen gehieneko muga  aplikatzeko, ez dira zenbatuko:

• Terrorismo-egintzetatik eratorri pentsioak.
• Baliaezintasun handiagatiko pentsioaren % 50eko igoera. 
  

Ohar orokor, kasu bakoitzean ezarri benetako adina egiaztatzea beharrezkoa da. Hala ere, egindako jardueraren arabera erretiro adinean koefiziente murriztatzailea aurreikusita duten kolektiboetan, 65 urteko adina, gutxienengatiko osagarrietarako eskubidea aitortzeko, betetzat joko da, koefiziente hauek aplikatuta, 65 urte edo gehiagoko adina denean emaitza. Arau bera aplikatuko da 64 urterekin diren erretiro berezietarako.

Ezintasun iraunkorragatiko pentsioetan, gutxienengatiko osagarriei dagokienean, adinaren baldintza ondoko eran aplikatuko da.

• 65 urte EI osoko pentsioetarako: adin teorikoa hartuko da kontuan.
• 60 urte EI oso eta bereziko pentsioetarako: benetako adina hartuko da kontuan.
  

Bai, langabeziagatiko subsidioaren aldeko aukera denean edo %75 edo gehiagoko ezintasunagatiko asistentzia-mailako pentsiorako aukera denean.

Sistemako kotizaziopeko pentsioren batekin elkartzen denean, aitortutako gutxienekoen ondorio ekonomikoen kentzea elkartu zen prestazioaren ebazpenaren datatik edo bestela, beste pentsioaren zenbatekoa handitzeko ebazpenaren datatik hurrengo hilabeteko lehen egunetik aurerra.

Pentsioa Erakunde Kudeatzaileek kudeatu ezean (GSIN etaIGI), Prestazio Publikoen Erregistroan besteren prestazio izaera ebatzi zenetik hurrengo hilabeteko lehen egunetik aurrera izango dute eragina.

Etekin garbiei dagozkienak zenbatuko dira eta jarduera hauen gastu deduzigarriak kanpo geldituko dira zergei buruzko legediaren arabera.

Pentsio-fondoetatik eratorritako errendimenduak baleude, berauek kapital bezala jasotzen direnean, eta betiere fondora egin lehen aportazioa egin zenetik bi urte baino gehiago iragan badira, jasotako kapitalaren %60 baino ez da zenbatuko.