Titularrak / Eskakizunak

Honako hauek dira osasuna babesteko eta osasun-arreta jasotzeko eskubidearen titularrak, Osasun Sistema Nazionalaren kohesioari eta kalitateari buruzko maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 3.1 artikuluan xedatutakoaren arabera: 

• Espainiar nazionalitatea duten pertsona guztiak eta egoitza Espainiako lurraldean ezarrita duten atzerritarrak.
• Espainian osasun-laguntza jasotzeko eskubidea duten pertsonak, Gizarte Segurantzako sistemak koordinatzeko Erkidegoko araudiak edo osasun-laguntza ematea barnean hartzen duten aldebiko hitzarmenak aplikatuta, betiere pertsona horiek Espainiako lurraldean bizi badira edo Espainiara aldi baterako egiten dituzten joan-etorrietan, adierazitako erkidegoko edo aldebiko xedapenetan ezarritako moduan, hedaduran eta baldintzetan.
  

Osasun Sistema Nazionalaren kohesioari eta kalitateari buruzko maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 3.2 artikuluaren arabera, funts publikoen konturako osasun-laguntza eskuratu ahal izateko, pertsonek egoera hauetakoren batean egon behar dute:

• Espainiako nazionalitatea izatea eta ohiko bizilekua Espainiako lurraldean izatea.
• Espainian osasun-laguntza jasotzeko eskubidea beste edozein titulu juridikorengatik aitortua izatea, nahiz eta ohiko bizilekua Espainiako lurraldean ez izan, betiere laguntza hori ordaintzera behartuta dagoen hirugarrenik ez badago. Bereziki, Gizarte Segurantzaren erregimenetako kasu hauetakoren batean daudenak:

1. 1. Norbere zein besteren konturako langilea izatea, afiliatuta egotea eta alta egoeran edo haren baliokide den egoeran egotea. 
   2. Erregimen horietako pentsioduna izatea, kotizaziopeko modalitatean. 
   3. Erregimen horien aldizkako beste edozein prestazio jasotzea.

Halaber, besteren konturako eta norberaren konturako langileak eta pentsiodunak, atzerrian bizi diren espainiarrak eta Espainiara aldi baterako joan-etorrietan laguntzen dieten senideak, urtarrilaren 11ko 8/2008 Errege Dekretuak aipatzen dituenak. Errege Dekretu horrek atzerrian bizi diren eta itzuli diren espainiarren aldeko beharragatiko prestazioa arautzen du.

• Legezko eta ohiko bizilekua Espainiako lurraldean duten atzerritarra izatea, osasun-prestazioaren nahitaezko estaldura beste bide batetik egiaztatu beharrik ez dutenak.

Gaur egun, Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalari eta Itsasoko Gizarte Institutuari dagokie betekizun horiek egiaztatzea, bakoitzak bere kudeaketa-eremuan.

Atzerritarren legezko egoitza dagokion egoitza-baimenarekin egiaztatzen da.
Ohiko bizilekua erroldatze-agiriarekin ziurtatzen da.

Aurreko egoeretako batean ere ez dauden pertsonek prestazio hori lortu ahal izango dute, hitzarmen berezi bat sinatzetik eratorritako kontraprestazioa edo kuota ordainduta.

Hitzarmen bereziak kudeatzea autonomia-erkidegoei dagokie (Osasun Zerbitzu Publikoak).

Estatuko Funtzionario Zibilen Mutualitate Nagusiak, Mutualitate Judizial Nagusiak eta Indar Armatuen Institutu Sozialak kudeatutako erregimen berezien titularrek edo onuradunek erregimen juridiko espezifikoari eutsiko diote. Talde horren kudeaketa Mutualitateei dagokie.

Gizarte Segurantzako sistemak koordinatzeko nazioarteko arauetan eta sendagaien eta osasun-produktuen bermeei eta erabilera arrazionalari buruzko Legearen testu bateginean (uztailaren 24ko 1/2015 Legegintzako Errege Dekretuak onartua) ezarritakoaren ondorioetarako, aseguraduntzat joko dira osasun-laguntzarako eskubidearen titularren atalean jasotako pertsonak.

Ondorio berberetarako, aurreko asegurudunen onuradun izango dira ezkontidea edo antzeko afektibitate-harremana duen pertsona, dagokion inskripzio ofiziala egiaztatu beharko duena, bai eta 26 urtetik beherakoak diren edo % 65eko edo gehiagoko desgaitasuna duten haren ardurapeko ondorengoak eta pareko pertsonak ere, baldin eta honako baldintza hauek guztiak betetzen badituzte:

• Beren legezko eta ohiko bizilekua Espainian izatea, salbu eta egoitza hori ez bada eskatzen dagokion nazioarteko arauaren arabera, edo aldi baterako Espainiara lekualdatzen diren pertsonak badira eta beren enpresak Espainiako lurraldetik kanpo lekualdatzen dituen langileen kontura badaude, Gizarte Segurantzaren dagokion erregimenean altaren egoera baliokidean.
• Gizarte Segurantzaren erregimenetako kasu hauetakoren batean ez egotea:

1. 1. Norbere zein besteren konturako langilea izatea, afiliatuta egotea eta altan edo haren baliokide den egoeran egotea.
   2. Erregimen horietako pentsioduna izatea, kotizaziopeko modalitatean.
   3. Erregimen horien aldizkako beste edozein prestazio jasotzea.
      

Horri dagokionez, ondorengoen pareko izango dira honako hauek:

• Titular gisa pertsona asegurudunaren, haren ezkontidearen edo izatezko bikotekidearen tutoretzapean edo legezko harreran dauden adingabeak.
• Asegurudunaren ahizpak eta anai-arrebak.
  

Osasun-laguntza itzulitako espainiarrentzat eta kanpoan bizi diren eta aldi baterako lurralde nazionalera lekualdatutako langile eta pentsiodun espainiarrentzat, bai eta haiekin ezartzen diren edo laguntzen dituzten aurrekoen senideentzat ere. (8/2008 Errege Dekretua, urtarrilaren 11koa, kanpoan bizi diren eta itzulitako espainiarren aldeko beharragatiko prestazioa arautzen duena)

Espainiara itzultzen diren atzerrian bizi diren espainiarrek, besteren konturako langileek eta beren konturako langileek eta atzerrian bizi diren pentsiodun espainiarrek (EB/EEE/Suitzan bizi ez direnek) osasun-laguntza jasotzeko eskubidea izango dute, baldin eta, Espainiako Gizarte Segurantzaren legediaren, jatorrizko estatuaren edo aurreikusitako nazioarteko gizarte-segurantzaren arau edo hitzarmenen arabera, osasun-laguntza hori jasotzea aurreikusita ez badute.

Espainiara itzulitako espainiarren senideek, Espainiara aldi baterako lekualdaketekin batera etortzen direnek, eta Espainiatik kanpo bizi diren pentsiodunen eta besteren konturako langileen senideek ere, Espainiatik kanpo bizi direnek, Osasun Sistema Nazionalaren bidez osasun-laguntza jasotzeko eskubidea izango dute, baldin eta, Espainiako Gizarte Segurantzaren xedapenekin bat etorriz, Espainiako Gizarte Segurantzari buruz ezarritako nazioarteko hitzarmenak edo jatorrizko arauak betez, osasun-laguntza hori jasotzea aurreikusita ez badute.

Adierazitako ondorioetarako, honako hauek hartuko dira osasun-laguntza jasotzeko eskubidea duten senidetzat:

• 1. paragrafoan adierazitako pertsonen ezkontidea edo haiekin ezkontzakoaren antzeko afektu-harremanean bizi dena, izatezko bikotea osatuz.
• 1. paragrafoan adierazitako pertsonen ondorengoak, edo haien ezkontideenak edo izatezko bikotekidearenak, baldin eta haien ardurapean badaude eta 26 urtetik beherakoak badira, edo, adin horretatik gorakoak izanda ere, gutxienez ehuneko 65eko desgaitasuna aitortuta badute.

Kasu horietan guztietan osasun-laguntzarako eskubidea aitortzea Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalari dagokio, eta hark emango du eskubidea egiaztatzen duen agiria. Eskubide hori kontserbatu egingo da harik eta onuradunak Espainiako Gizarte Segurantzako xedapenen, jatorrizko Estatuko xedapenen edo Gizarte Segurantzako Nazioarteko arau edo Hitzarmenen arabera eskubide hori lortzeko ezarritako betekizunak betetzen dituen arte.

Itzulitako espainiarrek, beren izaera justifikatzeko, bizi diren herrialdeko baja kontsularra eta bizilekua gure herrialdean finkatu duten udalerriko erroldatze-ziurtagiria aurkeztu beharko dute.

Osasun-laguntza, Erkidegoko araudiak eta Nazioarteko hitzarmenak aplikatzeari dagokionez:

Osasun-laguntza jasotzeko eskubidea duten pertsonak, Gizarte Segurantzako sistemak koordinatzeko Erkidegoko erregelamenduak edo osasun-laguntza ematea barnean hartzen duten aldebiko hitzarmenak aplikatuta, betiere pertsona horiek Espainiako lurraldean bizi badira edo Espainiara aldi baterako egiten dituzten joan-etorrietan, adierazitako erkidegoko edo aldebiko xedapenetan ezarritako moduan, hedaduran eta baldintzetan.

Ez dira erregistratu edo baimendu gabeko Espainiako egoiliartzat hartuko inolaz ere, maiatzaren 28ko 16/2003 Legeko 3. ter artikuluan zehazten denari jarraiki, Europar Batasuneko, Europako Eremu Ekonomikoko edo Suitzako Estatu kideetakoek, otsailaren 16ko 240/2007 EDren (Europar Batasuneko Estatu kideetako eta Europako Eremu Ekonomikoaren parte diren beste Estatuetako herritarrek Espainian sartzeko, libre ibiltzeko eta bizitzeari buruzkoaren) 6. artikuluan arautzen den hiru hilabete baino gutxiagoko egonaldian daudenean.

Desgaitasunen bat duten pertsonentzako osasun-laguntza (1/2013 Legegintzako Errege Dekretua, azaroaren 29koa, pertsona desgaituen eskubideei eta haien gizarteratzeari buruzko Lege Orokorraren Testu Bategina onartzen duena)

Pertsona desgaituentzako prestazio sozial eta ekonomikoen sistema bereziari eusten zaio, baldin eta, lan-jarduerarik ez egiteagatik, Gizarte Segurantzaren Sistemaren aplikazio-eremuan sartuta ez bazeuden, Pertsona elbarriak gizarteratzeari buruzko apirilaren 7ko 13/1982 Legeak (EGL) ezarritako eremuan, hain zuzen.

Osasun-laguntzarako eskubidea Sistema Berezi honen arabera aitortzeko eskumena IMSERSOri zegokion hasieran, eta, ondoren, autonomia-erkidegoei.

Funtzionarioen Erregimen Berezietako osasun-laguntza

Estatuko Funtzionario Zibilen Mutualitate Nagusiak, Indar Armatuen Institutu Sozialak eta Mutualitate Judizial Nagusiak kudeatutako Gizarte Segurantzako erregimen berezietako mutualista edo onuradun diren pertsonek osasun-prestazioaren nahitaezko estaldura-araubideari eutsiko diote, Mutualitate bakoitza arautzen duen araudi bereziaren arabera, zeinak, era berean, dagokion aplikazio kolektibo babestua zehazten baitu, edozein administrazio publikotan mutualismoaren aplikazio-eremuen parte diren kidegoetan 2011ko urtarrilaren 1etik aurrera sartu diren funtzionarioak barne. Funtzionario horiek mutualista izaten jarraituko dute pentsiodun izatera igarotzen direnean.

Mutualitate bakoitzari dagokio mutualista edo onuradun izaera aitortzea eta kontrolatzea, bere araudi espezifikoaren eta dagokion antolamendu-egituraren arabera.

Mutualitateek eta Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak edo, hala badagokio, Itsasoko Gizarte Institutuak behar diren lankidetza- eta koordinazio-mekanismoak ezarriko dituzte eskubide propioen edo eratorrien bikoiztasuna saihesteko, eskubideok bateraezinak direnean, bai eta osasun-laguntza mota hori aukeratu duen mutualistari osasun-sistema publikorako sarbidea bermatzeko ere.

Espainiako egoiliar gisa erregistratu edo baimendu gabeko atzerritarrak (Maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 3. hirug. art., Osasun Sistema Nazionalaren kohesioari eta kalitateari buruzkoa)

Espainiako egoiliar gisa erregistratuta edo baimenduta ez dauden atzerritarrek eskubidea dute osasun-babesa eta osasun-arreta jasotzeko, Espainiako nazionalitatea duten pertsonen baldintza beretan.

Laguntza hori administrazio eskudunen funts publikoen kontura izango da, baldin eta pertsona horiek honako baldintza hauek betetzen badituzte:

• Europar Batasuneko zuzenbidean, aldebiko hitzarmenetan eta gainerako araudi aplikagarrian xedatutakoaren arabera, beste bide batetik osasun-prestazioaren derrigorrezko estaldura egiaztatzeko betebeharrik ez izatea.
• Osasun-estalduraren eskubidea jatorri herrialdetik esportatu ezin izatea.
• Ordaintzera behartutako hirugarrenik ez egotea.

Laguntza horrek ez du sortzen osasun-laguntza Espainiako lurraldetik kanpo estaltzeko eskubiderik, administrazio eskudunen funts publikoen kontura finantzatuta, gizarte segurantzaren arloan aplikatu beharreko nazioarteko arauetan xedatutakoari kalterik egin gabe.

Osasun-laguntzarako eskubidea aitortzeko eskumena autonomia-erkidegoei/Osasun-zerbitzu Publikoei dagokie.

Autonomia-erkidegoek, beren eskumenen esparruan, laguntza-prestazio hori jaso ahal izateko atzerritarrak egiaztatzen dituen ziurtagiria eskatu eta emateko prozedura finkatuko dute.

Nazioarteko babes-eskatzailea (Espainiako Osasun Sistema Nazionalaren bidez funts publikoen kargura osasun-laguntzaren ondorioetarako asegurudun eta onuradun izatea arautzen duen abuztuaren 3ko 1192/2012 Errege Dekretuaren laugarren xedapen gehigarria)

Arrazoi horregatik Espainian egoteko baimena duten nazioarteko babesa eskatzen duten pertsonek osasun-laguntza jasoko dute egoera horretan dauden bitartean, maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 8 bis artikuluan araututako OSNren laguntza-zerbitzuen oinarrizko zorro komunean aurreikusitako hedadurarekin.

Halaber, behar bereziak dituzten nazioarteko babes-eskatzaileei beharrezko arreta emango zaie, medikoa edo beste mota batekoa izan.

Osasun-laguntzarako eskubidea aitortzeko eskumena autonomia-erkidegoei/Osasun-zerbitzu Publikoei dagokie.

Ezarpen- eta hausnarketa-aldian dauden gizakien salerosketen biktimak (Espainiako Osasun Sistema Nazionalaren bidez funts publikoen kargura osasun-laguntzaren ondorioetarako asegurudun eta onuradun izatea arautzen duen abuztuaren 3ko 1192/2012 Errege Dekretuaren bosgarren xedapen gehigarria)

Leheneratze- eta hausnarketa-aldian Espainian aldi baterako egonaldia egiteko baimena duten gizakien salerosketaren biktimek osasun-laguntza jasoko dute egoera horretan dauden bitartean, maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 8 bis artikuluan araututako OSNren laguntza-zerbitzuen oinarrizko zorro komunean aurreikusitako hedadurarekin.

Era berean, behar bereziak dituzten gizakien salerosketaren biktimei beharrezko arreta emango zaie, medikoa edo beste mota batekoa izan.

Osasun-laguntzarako eskubidea aitortzeko eskumena autonomia-erkidegoei/Osasun-zerbitzu Publikoei dagokie.

Osasun-laguntza emateko hitzarmen berezia (576/2013 Errege Dekretua, uztailaren 26koa)

Maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 3.3 artikuluan xedatutakoaren ondorioetarako, osasun-laguntzaren prestazioa lortu ahal izango dute, dagokion kontraprestazioa edo hitzarmen berezi bat sinatzetik eratorritako kuota ordainduz, asegurudun edo onuradun ez diren pertsonek, beste edozein tituluren bidez osasun-babes publikoko sistemarako sarbiderik ez dutenean.

Osasun-laguntzako prestazio hori atzitzeko bidea  honek erregulatzen du: uztailaren 26ko 576/2013 Edak,,   SSI/1475/2014 Aginduak garatu duena. Bertan ezartzen dira OSNren asegurudun edo onuradun ez diren pertsonei osasun-laguntza emateko 20213-09-01etik aurrera indarrean dagoen hitzarmen bereziaren oinarrizko baldintzak. Hitzarmen hori sinatzen duten pertsonek aukera izango dute, kontraprestazio ekonomiko bat ordaindu ondoren, OSNren arreta-zerbitzuen zorro komuneko prestazioez baliatzeko, maiatzaren 28ko 16/2003 Legearen 8 bis artikuluan erregulatzen dena, pertsona aseguratuek nahiz OSNren onuradunek duten hedadura, laguntza-jarraitutasun eta estaldura-berme berdinekin, administrazio publikoari dagokion esparruan. Haren bidez formalizatzen da hori, eta errege dekretu honen lehen xedapen gehigarrian ezarritakoari kalterik eragin gabe.

Osasun-laguntzarako eskubidea aitortzeko eskumena, Kudeaketa Sanitarioko Institutu Nazionalari dagokion hitzarmen bereziaren bidez

Espainiako lurraldean bizitzea eskatzen duten osasun-prestazioen eskubideari eusteko, prestazio horien onuradunak Espainian ohiko bizilekua duela joko da, atzerriko egonaldiak izan arren, egonaldi horiek ez badira 90 egunetik gorakoak urte natural bakoitzean zehar.