Inicio
| Documentos | Descarga | Fecha |
|---|---|---|
| 40 Urte Gizarte-Babesaren |
(PDF,336 KB)
|
07/02/2019 |
Valore este contenido
Gizarte Segurantzaren historia
Babes-politiken abiapuntua Aldaketa Sozialen Batzordean kokatzen da (1883), langileen hobekuntza eta ongizatea lortzeko elementuen azterketa egin zuena. 1900. urtean lehenengo gizarte-asegurua, Lan Istripuen Legea sortu zen eta 1908. urtean Gizarte Aurreikuspeneko Institutu Nazionala agertu zen, sortzen diren gizarte-aseguruak kudeatzen dituzten kutxak biltzen dituena.
Gero, babes-mekanismoek hainbat aseguru sozial ekarri zituzten, horien artean nabarmenenak Langile Erretiroa (1919), Amatasuneko Nahitaezko Asegurua (1923), Derrigorrezko Paroko Asegurua (1931), Gaixotasun Asegurua (1942), Zahartzaroko eta Baliaezintasuneko Nahitaezko Asegurua (SOVI) (1947). Aseguru horiek eskaintzen zuten babesa berehala gelditu zen urri, eta lan Mutualitateen bidez artikulatzen ziren, lan sektoreka antolatuta eta haien diru-laguntzen helburutzat aurretik zegoen babesa osatzea zuten babeserako beste mekanismo batzuk sortu ziren. Mutualitate ugari zeudenez, babeseko sistema horrek bereizketak ekarri zituen langileen artean, eta finantza-desorekak, eta horrek arrazoizko kudeaketa eraginkorra oso zaila bihurtu zuen.
1963an agertu zen Gizarte Segurantzaren Oinarrien Legea, helburu nagusitzat babes sozialeko eredu bakar eta bateratua ezartzea zuena, banaketarako finantzan, kudeaketa publikoan eta Estatuak finantzazioan parte hartzean oinarritzen zena. Printzipioen definizio hori egin bazen ere, asko 1966ko Gizarte Segurantzaren Lege Orokorran batzen direnak, 1967ko urtarrilaren 1etik indarrean dagoena, oraindik ere langileen benetako soldatekin zerikusi handirik ez zuten kotizazioko sistema zaharrek jarraitzen zuten, eta ez ziren aldika berbaloratzen eta bat egiteko joera bata bestearen gainean zeuden erakundeetan ez zen islatu.
1972ko Ekintza Babeslearen Finantzazioaren eta Bikaintasunaren Legeak zeuden finantza-arazoak zuzentzen saiatu zen, baina, haiek okertu zituen, ekintza babeslea areagotu zuelako finantza estaldura eman zieten baliabideak ezarri ez zituztelako. Hori dela eta, Espainian demokrazia inplantatu zenean, Konstituzioaren onarpenarekin, egin ziren aldaketak Gizarte Segurantzaren sistema osatzen duten eremuetan.
Konstituzioaren 41. artikuluaren arabera, botere publikoek herritar guztientzat gizarte-segurantzako erregimen publikoa mantenduko dute; honek, premiazko kasuetan, batez ere langabezia kasuan, laguntza eta gizarte-prestazio nahikoak bermatuko ditu, eta laguntza eta prestazio osagarriak libreak direla azalduz.
Lehen aldaketa handia 36/1978 Errege Lege Dekretuaren argitalpenarekin gertatu zen, azaroaren 16an. Moncloaren Paktuetan adostu zenaren arabera, agente sozialak erakundeetan parte hartzeko sistema sortu zenean, Gizarte Segurantzaren gardentasuna eta arrazionalizazioa erraztu zuena eta ondorengo Erakundeek egindako kudeaketa sistema berria ezarri zuena:
- Gizarte Segurantzako Institutu Nazionala, sistemaren prestazio ekonomikoak kudeatzeko.
- Osasuneko Institutu Nazionala, osasun-prestazioetarako (ondoren, Kudeaketa Sanitarioko Institutu Nazionala deiturikoa).
- Gizarte Zerbitzuen Institutu Nazionala, gizarte-zerbitzuen kudeaketarako (ondoren, Adinekoen eta Gizarte Zerbitzuen Institutua deiturikoa).
- Itsasoko Gizarte Institutua, itsasoko langileen kudeaketarako.
- Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusia, sistemaren kutxa bakar gisa, elkartasun finantzario printzipioaren arabera.
Laurogeiko hamarkadan, hainbatneurri burutu ziren babesa hobetzeko estaltzen ez zituzten taldeei laguntzak hedatuz eta Gizarte Segurantzaren sistemari egonkortasun ekonomiko handiagoa emanaz. Neurri horien artean, aipatu beharra dago kotizazio-oinarriak pixkanaka benetako soldatekin ekiparatzeko prozesua, kontsumo-prezioen indizearen aldaketaren arabera pentsioen berbalorazioa, laguntzak jasotzeko eta pentsioak kalkulatzeko beharrezkoak diren aldiak areagotzea, Gizarte Segurantzaren egitura erraztea, finantzazio funtzioen banaketaren hasiera, ordaindutakoaren araberako prestazioak gizarte kotizazioekin finantzatzeko eta kontributiboak ez direnak, ordea, areagotze orokorrean aurkitzeko finantza estaldura. Prozesu horri esker, osasun-laguntza gero eta orokorragoa izango da.
Hamarkada honetan, Gizarte Segurantzako Gerentzia Informatikoa sortu zen, Informatika eta hainbat Erakunde Kudeatzaileetako datuen prozesatzea eta informatikako zerbitzuak koordinatzeko eta kontrolatzeko.
Laurogeita hamargarren hamarkadak gizarte esparru ezberdinetan eta Gizarte Segurantzaren sisteman eragin handia izan du: aldaketak lan-merkatuan, mugikortasun handiagoa bertan, emakumearen lan-munduratzea, etab. Ondorioz, sortutako behar berrietara egokitu behar izan dute eman beharreko babesa.
1995an sinatu zen Toledoko paktua, indar politiko eta sozial guztien laguntzarekin, eta hainbat aldaketa ekarri zituen, egonkortasun finantzarioa eta etorkizuneko Gizarte Segurantzaren prestazioak bermatzeko ibilbide-orriaz gain.
1990etik gaur arte, Gizarte Segurantzan aldaketa ugari egin dira, horien artean: prestazio ez-kontributiboak ezartzea, Gizarte Segurantzaren legediaren arrazionalizazioa (1994an berridatzitako testu berriaren bitartez), jasotako prestazioen eta aurretik aztertutako kotizazio salbuezpenaren arteko egokitzapena, Gizarte Segurantzaren Erreserbarako Funtsaren sorrera, erretiro malguko mekanismoak eta lan-bizitza luzatzeko pizgarrienak sartzea, edo babesaren hobekuntzarako neurriak sartzea.
Gainera, azken urteotan, Gizarte Segurantza teknologia berriei eta bide telematikoz eskainitako zerbitzuen erabilerara egokitu da bere Webgunearen eta Egoitza Elektronikoaren sorrera eta garapenarekin eta Internet bidez sartzen eta hobetzen dituen zerbitzuekin. Zentzu horretan, hainbat sari jaso ditu webguneak, egindako lana saritzen dutenak, eta haren bitartez hiritarrei eskaintzen zaizkien zerbitzuak gero eta hobeak izateko egiten dugu lan.
Hasiera-hasieratik egindako lana saritzeko, Gizarte Segurantzak zein bera osatzen duten Erakundeek ibilbide osoan eginiko gizarte-lana ezagutzen eta indartzen duten hainbat sari eta onespen jaso dituzte.
