Jarduera amaitzeagatiko babesa

Izapideak eta Kudeaketak atalera joan zaitezke bertsio laburtua ikusteko.

Zer da langile autonomoen jarduera eteteagatiko prestazioa?

Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren testu bateginaren arabera, langile autonomoek berariazko babes-sistema dute jarduera uzteagatiko babeserako. Sistema hori nahitaezkoa da, eta bere helburua da langile autonomoak, Gizarte Segurantzan afiliatua daudenak eta Norbere Konturako Langileen edo Autonomoen Erregimen Berezian edo Itsasoko Langileen Erregimen Berezian alta egoeran daudenak, lege horretan ezarritako prestazio eta neurriekin babestea, baldin eta erregimen berezian alta egiteko jarduerari uzten badiote, irabazizko jarduera ekonomiko edo profesionala egin ahal eta egin nahi ala ez.

Jarduera uztea behin betikoa edo aldi baterakoa izan daiteke.

Aldi baterako jarduera uztea erabatekoa izan daiteke, eta, horren ondorioz, norbere konturako langileari edo langile autonomoari dagokion erregimen berezian alta egoera eragin dezaketen jarduera guztiak eten ahal izango dira, 331. artikuluan araututako kasuetan. Partziala izanen da, ordea, lege honetan aurreikusitako moduan jarduera murrizten bada.

Babes horrek honako hauek biltzen ditu:

- jarduera uzteagatik hilero prestazio ekonomikoa jasotzea, 

- eta kontingentzia arruntengatiko Gizarte Segurantzako kotizazioa, berezitasunekin kasu jakin batzuetan.

Zer baldintza bete behar ditu jarduera uzteagatiko prestazioa jasotzeko?

Norbere Konturako Langileen edo Autonomoen Erregimen Berezian (RETA) langile autonomo izatea, Nekazaritza arloko Norbere Konturako Langileen Sistema Bereziko (SETA) langileak barne, baldin eta jarduera uztearen ondoriozko kotizazioa 2012ko urtarrilaren 1etik aurrera hasi badute. Halaber, ekonomikoki mendekoak diren langileak (TRADE) ere jaso dezakete, edo Gizarte Segurantzako Itsasoko Langileen Erregimen  Berezian daudenak. Gainera, betekizun hauek bete behar dira:

• Gizarte Segurantzan afiliatuta eta alta egoeran egotea.

• Jarduera uzteagatik gutxienez hamabi hilabeteko kotizazio-aldia izatea, jarduera uzteko legezko egoeraren aurreko hogeita lau hilabeteetan.

• Jarduera uztearen legezko egoeran egotea, behar bezala justifikatuta.

• Jarduera uztearen ondorioz REMean baja eskatu izana, salbu eta Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren testu bateginaren (TRLGSS) 331.1.a) artikuluko 4. eta 5. epigrafeetan aurreikusitako arrazoiengatik jarduera uzteko legezko egoera gertatu bada, edo aipatutako testu bateginaren 331.1.b) artikuluan aurreikusitako aldi baterako ezinbestean gertatu bada.

• Jarduera-konpromisoa  sinatzea eta lan-merkatura itzultzeko prestasun aktiboa egiaztatzea, dagokion autonomia-erkidegoko enplegu-zerbitzu publikoak edo, hala badagokio, Itsasoko Gizarte Institutuak deitzen dizkion prestakuntzako, lanbide-orientazioko eta ekintzailetza-jarduera sustatzeko jardueren bidez. 

• Jarduera behin betiko uzten bada, erretirorako adin arrunta ez izatea, salbu eta horretarako eskatzen den kotizazio epea egiaztatu ezin badu.

• Gizarte Segurantzako kuota guztiak eguneratuta izatea.

• Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren testu bateginean aurreikusitako bateraezintasunik ez izatea.

• Itsasoko langile autonomoak bere kargura langile bat edo gehiago baditu, jarduera utzi baino lehen, lan-legerian araututako bermeak, betebeharrak eta prozedurak bete beharko ditu.

• 331.1.a) 4. eta 5. artikuluetan aurreikusitakoaren arabera jarduera uzteko eskubidea izateko, langile autonomoak ezin izango du beste jarduera bat egin, salbu eta jarduera anitzeko egoeran badago, jarduera uzteagatik prestazioa eragiten duen gertaeraren unean. Gertaera hori bateragarria izango da ordura arte egiten ari zen besteren konturako lanarekin, baldin eta eskubidea sortu aurreko azken lau hilabeteetako hileko batez besteko ordainsariaren eta jarduera uzteagatik indarrean dagoen batez besteko prestazioaren batura, eskubidea sortzen den unean indarrean dagoen lanbide arteko gutxieneko soldataren hileko batez besteko zenbatekoa baino txikiagoa bada, aparteko pagen zati proportzionala kenduta.

Zein dira jarduera uztearen egoera legalak? GSLOTB, 331.1 art.

a) Jarduera ekonomiko edo profesionalarekin jarraitzea bideraezin egiten duten arrazoi ekonomikoak, teknikoak, ekoizpenari buruzkoak edo antolakuntzakoak daudenean.

Arrazoi ekonomikoak, teknikoak, ekoizpenari buruzkoak edo antolakuntzakoak daudela ulertuko da inguruabar hauetako bat gertatzen denean:

1.   Jarduera urte oso batean garatzeak eragindako galerak > aldi berean lortutako diru-sarreren % 10, jarduera hasi den lehen urtea kenduta. 

2.  Betearazpen judizialak edo administratiboak, organo betearazleek aitortutako zorrak kobratzeko, baldin eta zor horiek aurreko ekitaldi ekonomikoko diru-sarreren % 30 badira, gutxienez.  

3º   Konkurtsoaren deklarazio judiziala. 

4.  Enpresan kotizatzeko betebeharra duten eta alta emanda dauden pertsona guztien lanaldia % 60 murriztea edo lan-kontratuak aldi baterako etetea gutxienez enpresan kotizatzeko betebeharra duten eta alta emanda dauden pertsonen kopuruaren % 60.

Baldin eta Zerga Administrazioari aurkeztutako eskaeraren aurreko 2 hiruhileko fiskaletan honako parametro hauek betetzen badira:

—  Diru-sarreren edo salmenten maila < % 75 izatea aurreko ekitaldiko edo ekitaldietako  aldi berberetan.

— Hiruhileko horietan autonomoak lortutako etekin garbiak LGSa edo kotizatzen ari zen oinarria baino txikiagoak badira,

5.   Soldatapeko langilerik ez duten langile autonomoen kasuan, hartzekodunekin eska daitezkeen zorrei eustea, baldin eta zorren zenbatekoa diru-sarrera arrunten edo salmenten % 150 baino handiagoa bada, eskaeraren aurreko 2 hiruhileko fiskaletan. 

Baldin eta sarrera edo salmenta horiek, era berean,% 75eko murrizketa badakarte, aurreko ekitaldiko edo ekitaldietako aldi berberetan erregistratutakoarekiko.

Eskabidea egin aurreko 2 hiruhileko fiskaletan langile autonomoak izandako hileko etekin garbiak ez dira lanbide arteko gutxieneko soldatara edo kotizatzen zuen oinarrira igorriko, hura txikiagoa bada.

Ez dira kontuan hartuko Gizarte Segurantzarekiko edo Zerga Administrazioarekiko betebeharrak ez betetzeagatik mantentzen diren zorrak.

b)   Ezinbesteko kasuetan, erabakigarria denean jarduera ekonomiko edo profesionala aldi baterako edo behin betiko uzteko.

Aldi baterako kargu-uztea erabatekoa edo partziala izan daiteke.

Aldi baterako uzte partzialean, ezinbesteko arrazoiak daudela ulertuko da kasu hauetan:

— Enpresaren jarduera eteteak sektore edo lantoki bati eragiten badio.

— Eskumena duen agintaritza publikoak emandako larrialdi-adierazpena badago.

— Enpresaren jardueraren diru-sarrerek % 75eko beherakada izan dute aurreko urteko aldi berarekin alderatuta, eta langile autonomoaren hileko diru-sarrerak LGSa edo kotizatzen ari zen oinarriaren zenbatekoa baino txikiagoak izan dira, oinarri hori txikiagoa izan bada. 

c)  Administrazio-lizentzia galtzeagatik, baldin eta lizentzia edukitzea ezinbestekoa bada jarduera ekonomikoa edo profesionala gauzatzeko, eta galera horren arrazoia ez bada arau-hauste penalak egitea.

d)   Genero-indarkeriagatik edo sexu-indarkeriagatik, erabakigarria izan denean langile autonomoak jarduera aldi baterako edo behin betiko uzteko.

e)  Dibortzioagatik edo ezkontza-banaketagatik, ebazpen judizialaren bidez, baldin eta autonomoak familia-laguntzako funtzioak betetzen baditu bere ezkontide ohiaren edo banatu den pertsonaren negozioan.

Non aurkeztu behar da eskaera eta zein epetan?

Jarduera uzteagatiko prestazioaren eskaera langileak kontingentzia profesionalak estalita dituen mutualitatean aurkeztuko da, edo Itsasoko Gizarte Institutuan, baldin eta erakunde horrek estaltzen baditu kontingentzia profesional horiek.

Jarduera eten eta hurrengo hilabeteko azken egunera arte aurkeztu ahal izango da eskaera. Ezarritako epea igaro ondoren eskabidea aurkeztuz gero, eta langile autonomoak legez ezarritako gainerako baldintzak betetzen baditu, eskaera aurkeztu behar zuen egunetik eskaera aurkeztu zuen egunera arteko egunak kenduko zaizkio prestazio-aldiari.

Prestazioa jasotzen den bitartean, organo kudeatzaileak bere gain hartuko du dagokion Gizarte Segurantzako kuota, betiere ezarritako epean eskatu bada. Bestela, eskaera egin eta hurrengo hilabeteko lehenengo egunetik aurrera hartuko du bere gain organo kudeatzaileak.

Eskaerarekin batera, eskatutako egiaztagiriak aurkeztu behar dira.

Prestazioaren iraupena

Oro har, prestazioa jasotzeko aldia langilearen adinaren eta jarduera uzteko legezko egoeraren aurreko 48 hiletan kotizatutako aldien arabera kalkulatuko da, taula honetan adierazten den moduan:

Prestazioaren zenbatekoa

Prestazioaren zenbatekoa oinarri arautzailearen % 70 izango da. Oinarri hori kalkulatzeko, jarduera uztearen legezko egoeraren aurreko 12 hilabeteetan langileak kotizatu zuen oinarrien batezbestekoa erabiliko da. TRLGSSren 331.1.a) artikuluko 4. eta 5. epigrafeetako jarduera uzteen eta aldi baterako ezinbesteko jarduera uzteen kasuetan, oinarri arautzailearen % 50 aplikatuko da.

Gehieneko zenbatekoa Ondorio Askotariko Errenta Adierazle Publikoaren (IPREM) % 175 izango da, langileak bere kargura seme-alaba bat edo gehiago dituenean izan ezik, kasu horretan zenbatekoa adierazle horren % 200 edo % 225 izango baita, hurrenez hurren.

Gutxieneko zenbatekoa % 107 eta % 80 artekoa izango da, langile autonomoak ardurapeko seme-alabarik duen ala ez kontuan hartuta.

Gutxieneko kotizazio-oinarria baino gutxiago kotizatzen duten autonomoei ez zaie gutxieneko zenbatekoa aplikatuko.

TRLGSSren 331.1.a) artikuluko 4. eta 5. epigrafeetako jarduera uzteen eta aldi baterako ezinbesteko jarduera uzteen kasuetan, ez dira aplikatuko gehieneko eta gutxieneko mugak. 

Jarduera uzteagatiko prestazioaren gehieneko eta gutxieneko zenbatekoaren ondorioetarako, eskubidea sortzen den unetik indarreko hileko IPREM kontuan hartuko da, seiren batean handituta. 

Erakunde kudeatzaileak gertakizun arruntengatik Gizarte Segurantzari kotizazioak ordainduko dizkio, aldi baterako ezintasuna barne, eta prestazioa jasotzen den aldi beretan egingo da, salbu eta TRLGSSren 331.1.a)  artikuluko 4. eta 5. epigrafeen arabera jarduera uzten denean. Kasu horietan, organo kudeatzaileak kuota horren % 50 hartuko du bere gain, eta autonomoari ordainduko zaio, eta beste % 50 langile autonomoaren kontura izango da. Langilea izango da Gizarte Segurantzari kotizazio guztiak ordaintzeko arduraduna. jarduera aldi baterako edo behin betiko uzteko genero-indarkeria erabakigarria izan bada, lehenengo sei hilabeteetan ez da kotizatzeko obligaziorik izango, baina Gizarte Segurantzako prestazioen ondorioetarako benetan kotizatutzat hartuko dira, eta zazpigarren hilabetetik aurrera kotizatzen hasiko da.

Prestazioaren kudeaketa eta eskubidearen sorrera

Prestazioa dagokion langilearen arrisku profesionalak estaltzen dituen Mutualitateak kudeatuko du edo, arrisku horiek estaltzen dituen erakundea Itsasoko Gizarte Institutua izanez gero, horrek.

Eskaera epearen barruan aurkeztuz gero, 331.1.a) artikuluan aurreikusitako kasuetan, langilea prestazioa jasotzen hasiko da, atxikita dagoen erregimen berezian baja hartu eta hurrengo egunean.

Hala ere, 331.1.a) 4 artikuluan aurreikusitakoaren arabera jarduera uzten den kasuetan, dagokion Gizarte Segurantzako erregimenean baja emango ez denez, prestazioa jasotzeko eskubidea sortuko da enpresako langile guztien lanaldia ehuneko 60 murrizteko erabakia enpresak agintaritzari jakinarazi eta hurrengo hileko lehen egunean, edo enpresako langileen ehuneko 60 lan-kontratuen aldi baterako etendura jakinarazi eta hurrengo hileko lehen egunean.

Era berean, 331.1.a) .5 artikuluan aipatzen diren kasuetan, dagokion araubide berezian baja ematea ere egokia ez denez, eskaera egin eta hurrengo hilaren lehen egunean sortuko da prestazioa jasotzeko eskubidea.

331.1.b) artikuluan aurreikusitako ezinbesteko arrazoiren baten ondorioz jarduera uzten bada, aldi baterako eta erabat edo hein batean, eskubidea sortu egingo da ezinbesteko kasua agiri egokien bidez frogatzen den egunean, eta ez da beharrezkoa dagokion erregimen berezian baja ematea.

331. artikuluan araututako gainerako kasuetan, jarduera uztearen ondorioz baja hartu eta hurrengo hilabeteko lehen egunean sortuko da eskubidea.

Langile autonomoaren betebeharrak

• Jarduera uzteagatiko babesari dagozkion ekarpenengatik kotizatzea.
• Jarduera uzteagatiko babesaren estaldura eskatzea Gizarte Segurantzarekin elkarlanean diharduen mutuari edo hari atxikita dagoen erakunde kudeatzaileari. 
• Prestazioa onartu, eten, iraungi edo berrabiarazteko behar den dokumentazioa eta informazioa ematea. 
• Prestazioa jasotzen den bitartean, besteren kontura edo norbere kontura lanik ez egitea, salbu eta TRLGSSren 331.1.a) artikuluko 4. eta 5. epigrafeen arabera edo eta ezinbesteko arrazoiengatik jarduera aldi baterako eta hein bate uzten denean, sorrarazten duen jarduerarekin bateragarria baita, baldin eta prestazioa jasotzen den bitarteko etekin garbiak ez badira eskubidea sortzeko unean indarrean zegoen lanbidearteko gutxieneko soldataren zenbatekoa baino handiagoak (aparteko ordainsarien zati proportzionala kenduta), edo kotizatzen ari zen oinarriaren zenbatekoa baino handiagoak.

Jarduera uzteagatik prestazioa eragiten duen egoeran, besteren kontura lan egiten badu, bateragarria izango da, baldin eta eskubidea sortu aurreko 4 hilabeteetako hileko batez besteko soldataren eta prestazioaren baturaren emaitza, hilero batez bestean, eskubidea sortzeko unean indarrean dagoen lanbide arteko gutxieneko soldataren zenbatekoa baino txikiagoa bada (aparteko ordainsarien zati proportzionala kenduta). 

• Prestazioan baja eskatzea, etete- edo iraungitze-egoerak gertatzen direnean edo betekizunak betetzeari uzten zaionean.
• Jarduera-konpromisoaren eskakizunak sinatzea eta betetzea.
• Bidegabe jasotako prestazioak itzultzea.
• Organo kudeatzaileak eskatzen duenean bertaratzea.
• Dagokion Autonomia Erkidegoko Enplegu Zerbitzu Publikoaren edo, hala badagokio, Itsasoko Gizarte Institutuaren eskura egotea, prestakuntzako, lanbide-orientazioko eta jarduera ekintzailea sustatzeko jardueretan parte hartzeko.
• Dagokion Autonomia Erkidegoko Enplegu Zerbitzu Publikoak edo, hala badagokio, Itsasoko Gizarte Institutuak, laneratzeko aukerak handiagoa izateko helburuarekin, antolatutako motibazio-, informazio-, orientazio-, prestakuntza-, birmoldaketa- edo laneratze-ekintza zehatzetan parte hartzea. 

Prestazioa etetea eta amaitzea

Prestazioa eten egingo da zehapen hauek ezartzeagatik: arau-hauste arin edo astunagatik, askatasunaz gabetzeko kondena betetzeagatik, norberaren kontura edo besteren kontura 12 hilabete baino gutxiagorako lan egiteagatik, 331.1.a) artikuluaren 4. eta 5. epigrafeetan aurreikusitako jarduera uzteagatik, edo ezinbesteko kasuetan jarduera aldi baterako uzteagatik (horiek bateragarriak izango dira etetea eragin duen jarduerarekin, 342.1 artikuluan aurreikusitako moduan), eta lana bilatzeko edo lana bilatzeko edo hobekuntza profesionala edo nazioarteko lankidetza lortzeko 12 hilabete jarraitu baino gutxiagorako atzerrira bizitzera joateagatik, eta urte bakoitzean gehienez ere 30 egun naturaletan atzerrira irteteagatik, betiere azken bi egoera horiek aldez aurretik komunikatuta eta organo kudeatzaileak baimenduta egon badira.

Hauek dira prestazioa iraungitzearen arrazoiak: prestazioaren iraupena agortzea, norbere edo besteren kontura 12 hilabetez edo gehiagoan lan egitea, zigor bat jasotzea edo Gizarte Segurantzako Lege Orokorreko Testu Bateginean jasotako beste edozein.

En la siguiente tabla podrá descargarse los siguientes Documentos.

Documentos	Descarga	Fecha
178917 Informazio-liburuxka. Jarduera amaitzeagatiko babesa	(PDF,2013 KB)	01/04/2014