Contenido principal

Finantzazio sistemak izango dira Gizarte Segurantzaren babes jardueraren kostuetako estaldura antolatzeko erabilitako finantza teknikak. Funtsean hauek dira: kapitalizazioa eta banaketa

Kapitalizazioa

Kapitalizazio teknikek kapital bat osatzen dute kuotekin edo primekin gehi metaketa interesak, etorkizuneko prestazioak ordaindu ahal izateko. Era horretan sortuta, kapitalizatze metodoa gizarte zuzkidurako sistemen finantza baliabide nagusia izango da, bereziki horiek teknika aktuarialekin eta aseguru pribatuko eskema juridikoekin atxikita. Kapitalizatze teknika aseguru pribatuan sortu zen eta.

Teknika hau azaldu da aseguratu bakoitzari irekitako kontu partikular gisa. Aseguratuek aipatutako kontuan sartzen dituzte euren kotizazioak eta interesak. Hala ere, sistema horrek eragozpen ugari ditu (txanponaren balio-galera, denboraldi luzea, kudeaketa administrazio konplexua…).

Banaketa

Banaketako finantzazio teknikoek Gizarte Segurantzako kotizazio eta diru-sarrera orokorrak berehala eta epe laburrean banatzen dituzte, horiek kapitalizatzeko astirik ez dagoenez, subjektu onuradunek jaso beharreko prestazio bilakatzen direlako. Banaketa teknikak gizarte segurantzako sistema batekin bat gehien egiten dutenak dira, eta finantza solidaritatearen printzipioa islatzeko aukera ematen duten.

Kapitalizatze sistemaren hutsak zuzentzea lortzen duen heinean, aipatutako zuzenketak banaketa sistemaren abantaila gisa agertzen dira.

Gizarte Segurantzako gaur egungo finantzazio sistema, ondo pentsatzen bada, solidaritatearen ideian oinarritzen da. Solidaritate horrek, aldi berean, hiru ardatz desberdinetan eragiten du:

• belaunaldien arteko solidaritatea.
• aktiboen pasiboekiko solidaritatea.
• Nazioko lurralde desberdinen arteko solidaritatea.

Gizarte Segurantzaren Lege Orokorreko 87. artikuluak dio Gizarte Segurantzako finantza sistema banaketa dela, hau da, gazteei zaharrekiko sakrifizioak ezartzen dizkiela; osasuntsuei gaixoekiko; okupatuei langabezian daudenekiko; bizidunei hildakoen familiekiko; zama familiarrak dituztenei ez dituztenekiko; gorakadan eta oparotasunean dauden jarduerak dituztenei, deprimitutako sektoreekiko.

Gaur egungo kotizatzaileen eta prestazioen jasotzaileen arteko solidaritate lotura hauekin batera, orainaldian, aipatu behar ditugu ere Nazioko lurralde desberdinen artean sortzen diren solidaritateko beste loturak garrantzitsuak ere aipatu behar ditugu.

Lurralde jakin bat defizitarioa izan liteke, une jakin batean bertan bizi diren kotizatzaileak eta pentsiodunak modu isolatuan kontuan hartuko balira. Horrelakoetan, lurralde horietan bizi direnen kotizazioak dira egoera salbatzen dutenak, Auzitegi Konstituzionala lurraldeen arteko solidaritatea deitu duena eratuz.

Finantzazio ikuspegitik ere, aipatu behar da Konstituzioaren 41. artikuluak "Gizarte Segurantzako araubide publiko" bat aurreikusten duela. Horrek, Auzitegi Konstituzionaleko interpretazioaren arabera, "Gizarte Segurantzako araubide bakarra eta bateratua da, hiritar guztientzat, espainiar guztien berdintasuna aldi batera bermatzen duena Gizarte Segurantzako alorreko eskubideak eta zereginak aitortzerakoan".

Gizarte Segurantzaren aurreko espainiar guztien berdintasuna benetakoa eta eraginkorra izan dadin, gutxienez, honako hau bermatu behar da:

• Denbora zehar burututako kotizazioak, lurralde nazionaleko edozein aldetan, unea iristen denean, garrantzizkoak izatea dagozkion prestazioak ordaintzeko, horiek eskatzen diren lekua edozein izanda ere.
• Enpresek izena emateko, afiliatzeko, altak, bajak, aldaketak eta dagozkien prestazioen araubiderako exijitutako araubidea uniformeak izatea lurralde nazional osoan.
• Kotizazioek zenbateko berbera edukitzea eta modu berdinean exijitzea edozein aldetan.
• Dagokion unea iritsita, onuradunek euren prestazioak eskuratu ahal izatea lurralde nazionaleko edozein lekutik.

Helburu horiek lortu ahal izateko, bestelako onura garrantzitsuak ere erdietsi beharko dira, besteak beste, zehaztapen legalak eta konstituzionalak betetzea, Europar Batasuneko Itun desberdinek ere exijitutakoak.

Hain zuzen ere, edozein lurraldetan burututako kotizazioen garrantziari esker, bermatu daiteke espainiarrek lurralde nazionaleko edozein lekutan bizitzeko askatasuna edukiko dutela eta langileak Europar Batasuneko gunean askatasunez joan-etortzearen alde egiten du.

Gizarte Segurantzaren kostuaren nortasunak, zerbitzuak eskaintzen diren lekua edozein izanda ere, lan merkatua zatitzea ekiditera laguntzen du.

Helburu horiek lortzearen garrantzitsua langileen lan-bizitzan ez ezik, erretiratu ondoren ere luzatzen da. Florida efektua, (hura erretiratu ugarik zahartzaroan bizitoki desberdina aukeratzean datza) - ezinezkoa izango litzateke prestazioak esportatzeko aukeraren printzipiorik gabe, alorreko erkidego arauek exijituta.