1- Informazio orokorra:

Gizarte Segurantzaren prestazio hauei aplikatzen zaizkie:

• gaixotasun prestazioak (osasun laguntza eta aldi baterako ezintasuna);
• amatasun eta aitatasun prestazio asimilatuak;
• baliogabetasun prestazioak;
• zahartzaro prestazioak;
• biziraute prestazioak;
• lan istripuen eta gaixotasun profesionalen prestazioak;
• heriotzagatiko laguntzak;
• langabezia prestazioak;
• aurretiko erretiro prestazioak;
• familia prestazioak.

Prestazio horiei dagokienez, kontuan hartu behar da honako hau:

Araudietan aurreikusitako prestazio kontributibo eta ez kontributiboetarako eskubidea lortzeko, Europar Batasuneko kide den beste edozein Estatutan, Europako Eremu Ekonomikoko Parte den Estatu batean edo Suitzan betetako aseguru, lan edo bizi aldiak batu daitezke.

Pentsio kontributiboak, lan istripuen eta gaixotasun profesionalen errentak eta heriotzagatiko laguntzak jaso ahal izango ditu interesdunak, berdin dio non bizi den edo Europar Batasunaren barruan, Europako Eremu Ekonomikoan edo Suitzan dagoen.

Araudiak aplikatzen zaizkien prestazio ez kontributiboak, 883/2004 (EE) Araudiaren X. Eranskinean jasotakoak, soilik onuraduna bizi den Estatuan eta dagokion legeriaren arabera jaso ahal izango dira.

Herrialde bakoitzak bere prestazioak ordainduko dizkio zuzenean onuradunari.

2- Prestazioei buruzko informazio zehatza:

Garrantzitsua: Informazio honetan "herrialde" terminoa erabiltzen denean, Europar Batasuneko Kide den edozein Estatu, Europako Eremu Ekonomikoko Parte den edozein Estatu, edo Suitza izan daiteke.

Gaixotasun, amatasun eta aitatasun prestazioak

Kontingentzia horietatik eratorritako prestazioak aitortzeko, dagokion herrialdeko Erakunde eskudunak, behar izanez gero, beste herrialde bateko legeriaren pean eginiko aseguru, lan eta bizi aldiak batuko ditu.

Osasun laguntza, legeria nazionalaren arabera, langilea aseguratua dagoen herrialdeak aitortzen du, edo, pentsiodunen kasuan, pentsioaz arduratzen den herrialdeak, eta onuraduna dagoen edo bizi den herrialdeak ematen du, herrialde horrek aplikatzen duen legerian ezarritakoaren arabera.

Normalean, osasun laguntza prestazioa osasun laguntza hori aitortzen duen herrialdeak ematen du. Hala ere, jarraian aipatzen diren pertsonek, herrialde batean osasun laguntzarako eskubidea dutenek, osasun laguntza hori aitortzen duen herrialdea ez beste batean prestazioa jaso dezakete:

• Pertsona aseguratuak eta prestaziorako eskubidea aitortzen dien herrialdea ez beste batean bizi diren beren familietako kideak.
• Pertsona aseguratuak eta aldi batez prestaziorako eskubidea aitortzen dien herrialdea ez beste batean dauden beren familietako kideak. (Adibidez, oporrak)
• Pertsona aseguratuak (gaixoak), beste herrialde batera joan direnak beren egonaldian zehar espezietako prestazioak jasotzeko. (Aurretiko baimena eskatu beharko dute)
• Beste herrialde batera lanera joaten diren langileak (nabarmenduak) eta familiartekoak.

Beharrezko dokumentazioa:

Herrialde eskuduna ez den beste herrialde batean osasun laguntza prestazioak jasotzeko eskubidea Erakunde eskudunak horretarako igorritako dokumentuaren bidez egiaztatzen da (Europako Osasun Txartela, Behin-behineko Ordezko Ziurtagiria, Eskubidea egiaztatzen duten agiri eramangarriak). Espainiaren kasuan: Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionala (INSS)- Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Zentroak (CAISS)-, eta Itsasoko Gizarte Institutua.

Estatuko Funtzionario Zibilentzat, Indar Armatuen eta Justizia Administrazioko Funtzionarioen Erregimen Berezikoentzat, osasun laguntza prestazioei buruzko 883/2004 Araudiaren xedapenetatik soilik herrialde eskuduna ez beste herrialde bateko aldi baterako egonaldian zehar prestazioak jasotzeko eskubideari dagozkionak aplikatzen dira.

Kasu horietan, honako hauek izango dira erakunde eskudunak, hurrenez hurren: MUFACE, ISFAS eta MUGEJU.

Baliogabetasun prestazioak

Komunitate araudiak eskubidea erosteko eta baliogabetasun pentsioak kalkulatzeko erregulazio bikoitza ezartzen du. Erregulazio hori pertsonari zegozkion Estatu kideetako legerien araberakoa da. Legeria horiek A eta B motakoak izan daitezke.

• A motako legeriatzat hartzen da pentsioaren zenbatekoa aseguru edo bizi aldien iraupenarekin lotzen ez duena eta VI. Eranskinean Estatu kide eskudunak berariaz barne hartuta duena, eta
• B motako legeriatzat hartzen dira, berriz, gainerako legeria guztiak.

A motako legeria duten Estatuak: Estonia, Grezia (nekazaritzako aseguru erregimenari buruzko legeria), Irlanda, Letonia eta Erresuma Batua.

B motako legeria duten Estatuak: Alemania, Austria, Belgika, Bulgaria, Txekiar Errepublika, Zipre, Kroazia, Danimarka, Eslovakia, Eslovenia, Espainia, Finlandia, Frantzia, Grezia (nekazaritza aseguru erregimenari buruzkoa ez beste legeria guztiak), Hungaria, Italia, Lituania, Luxenburgo, Malta, Herbehereak, Polonia, Portugal, Errumania eta Suedia.

Prestazioak ordaintzea:

• A motako baliogabetasuna: A motako arauen arabera ordaintzen dira soilik A motako legeriei lotuta egon diren pertsonen pentsioak.

A motako baligabetasun prestazioak Estatu kide bakarraren kontura dira. Ezintasun iraunkorra dakarren gaixotasuna etorri zaion pertsonari aplikagarri zaion legeria duen herrialdea izango da eskuduna.

Eskubidea lortzeko, behar izanez gero, A motako legeria duten beste Estatu kide batzuetan betetako aseguru eta/edo bizi aldien totalizazioa aplikatuko da.

• B motako baliogabetasuna: B motako baliogabetasun prestazioen ordainketa arautzen duten arauak aplikatzen zaizkie A motako eta B motako edo soilik B motako legeriei lotuta egon diren pertsonen pentsio eskaerei.

B motako baliogabetasun prestazioak langileari zegozkion legeriak zituzten Estatu kide guztien kontura dira. Zahartzaro eta biziraute pentsioetarako ezarritako arauen arabera ordaintzen dira. Erretiro pentsioa jasotzeko eskubidea lortzeko barne legeriak ezarritako baldintza guztiak betetzen direnean, kalkulu bikoitza egingo da. Alde batetik, barne legeriaren arabera kalkulatuko da pentsioa eta, bestetik, aseguru aldien totalizazioaren bidez, proportzionalki.

Barne legeriaren araberako pentsioa: Estatu kide bakoitzeko Erakunde eskudunak erabakitzen du pentsioaren zenbatekoa, bere barne legerian ezarritakoaren arabera, eskatzailea soilik legeria horri atxikita egon izan balitz bezala.

Aseguru/bizi aldien totalizazioaren araberako pentsioa: Estatu kide bakoitzeko Erakunde eskudunak zehazten du pentsioaren zenbatekoa, aseguru aldien totalizazioaren arabera, lan bizitzan zehar egiaztatutako aseguru/bizi aldi guztiak kontuan hartuta.

Horretarako, betetako aseguru edo bizi aldi guztiak zenbatuz kalkulatzen da pentsio teorikoa. Jarraian, pentsio proportzionala kalkulatzen da, pentsio teorikoari portzentaje proportzionala aplikatuz. Portzentaje hori erabakitzeko, Estatu horretan egiaztatutako aseguru/bizi aldiak erlazionatzen dira, pentsioa kalkulatzeko bere lan bizitzan zehar egiaztatutako aseguru/bizi aldi baliagarri guztiekin pentsioa kalkulatzeko.

Kalkulu bikoitza egin ondoren, interesdunak Estatu-kide bakoitzeko Erakunde eskudunaren aldetik kalkulatutako bi pentsioen artean zenbateko handienekoa jasotzeko eskubidea du.

Baliogabetasun maila zehazteko, eraginpeko Estatuetako erakunde eskudunek kontuan hartu behar dituzte harremanetako Erakundeak bidalitako dokumentu eta txosten medikoak.

Zahartzaro eta biziraute prestazioak

Erretiro-adina zehazteko, eskubidea lortzeko eta prestazio horiek kalkulatzeko, Espainiako kotizazio urteei beste Estatu-kide batzuetako legeriaren pean betetako aseguru eta bizi aldiak batuko zaizkie.

Eskubidea lortzeko eta prestazio horiek kalkulatzeko, Espainiako kotizazio urteei beste Estatu-kide batzuetako legeriaren pean betetako aseguru eta bizi aldiak batuko zaizkie.

Erakunde eskudunak, barne legeriak pentsio horiek jasotzeko eskubidea lortzeko ezarritako baldintza guztiak betetzen direnean, kalkulu bikoitza egingo du. Alde batetik, barne legeriaren arabera kalkulatuko du pentsioa eta, bestetik, aseguru aldien totalizazioaren bidez, proportzionalki.

• Barne legeriaren araberako pentsioa: Estatu kide bakoitzeko Erakunde eskudunak erabakitzen du pentsioaren zenbatekoa, bere barne legerian ezarritakoaren arabera, eskatzailea soilik legeria horri atxikita egon izan balitz bezala.
• Aseguru/bizi aldien totalizazioaren araberako pentsioa: Estatu kide bakoitzeko Erakunde eskudunak erabakitzen du aseguru aldien totalizazio bidez pentsioa, lan bizitzan zehar betetako aseguru/bizi aldi guztiak kontuan hartuta. Horretarako, pentsio teorikoa kalkulatzen da, betetako aseguru edo bizi aldi guztiak zenbatuta. Ondoren, pentsio proportzionala kalkulatzen da, pentsio teorikoari portzentaje proportzionala aplikatuz. Portzentaje hori erabakitzeko, Estatu horretan egiaztatutako aseguru/bizi aldiak erlazionatzen dira, pentsioa kalkulatzeko bere lan bizitzan zehar egiaztatutako aseguru/bizi aldi baliagarri guztiekin pentsioa kalkulatzeko.
• Interesdunak Estatu-kide bakoitzeko Erakunde eskudunaren aldetik kalkulatutako bi pentsioen artean zenbateko handienekoa jasotzeko eskubidea du.

Eskubidea lortzeko eta pentsio teorikoa ordaintzeko, honako hau hartu behar da kontuan:

Alta eginda izan behar da, edo altaren baliokide den egoera batean egon behar da: Espainiako legeriak baldintza hau ezartzen badu pentsioa jasotzeko eskubidea lortzeko eta Espainiako Gizarte Segurantzan betetzen ez bada, baldintza hori betetzen dela ulertuko da baldin eta dagokion pertsona beste Estatu-kide batean arrisku horren beraren aurka aseguratua badago gertaera eragilearen datan edo, hala ez bada, arrisku beragatiko prestazio bat zor bazaio beste Estatu-kide bateko legeriaren arabera.

Berariazko gabezia baldintza: Espainiako legeriak pentsioaren gertaera eragilearen aurretik (segidan) gutxieneko kotizazio aldi bat betetzea eskatzen badu eta Espainiako Gizarte Segurantzan baldintza hori betetzen ez bada, ezta beste Estatu-kide batzuetan betetako aseguru edo bizi aldiekin ere, baldintza hori betetzen dela ulertuko da interesduna beste Estatu bateko pentsioduna baldin bada arrisku berari dagokionez, azken kotizazioaren aurreko urteetan betetzen bada Espainian edo beste Estatu-kide batean.

Oinarri arautzailearen zehaztapena: Espainiako prestazio teorikoaren kalkulua dagokion pertsonak Espainiako Gizarte Segurantzari eginiko azken kotizazioaren ordainketaren aurreko urteetan zehar izandako kotizazio oinarrien gainean egingo da. Pentsioaren zenbatekoa kalkulatzeko kontuan hartu beharreko erreferentzia aldian beste Estatu-kide batzuetako legerien pean betetako aseguru edo bizi aldiak zenbatu behar direnean, denboran hurbileneko kotizazio-oinarria erabiliko da aipatu epeetarako, kontsumo prezioen indizearen arabera eguneratuta.

Horrela lortutako pentsioaren zenbatekoa ondorengo urte bakoitzerako kalkulatutako birbalorizazioen zenbatekoaren arabera gehituko da mota bereko pentsioetarako.

Zurztasun prestazioetarako eskubidea aitortzen da zurztasun egoera pentsioarekin babesten duen legeria duten Estatuetan, eta zahartzaro eta biziraute pentsioetarako ezarritakoaren arabera ordaintzen da. Beren legerien bidez zurztasuna pentsioarekin babesten duten Estatuak: Alemania, Austria, Bulgaria, Txekiar Errepublika, Zipre, Eslovakia, Eslovenia, Espainia, Estonia, Finlandia, Grezia, Hungaria, Italia, Letonia, Lituania, Luxenburgo, Herbehereak, Polonia, Portugal, Errumania eta Suedia.

Zurztasun pentsioaren osagarri gisa, hildako langilea zurztasuna familia-prestazioekin babesten duten gainerako Estatu-kideen (Belgika, Danimarka, Frantzia, Irlanda, Malta, Erresuma Batua eta Suedia) legeriaren bati ere lotuta egon izan balitz, zurztasun-prestazio berezi edo osagarri bat aitortzen da.

Lan istripuen eta gaixotasun profesionalen prestazioak:

Lan istripuen eta gaixotasun profesionalen prestazioak jasotzeko eskubidea istripua gertatutakoan edo gaixotasuna agertutakoan langileari aplikagarri zaion legeria duen herrialdeak erabakiko du.

Gaixotasun profesionalaren kasuan, langilea dagokion gaixotasun profesionala jasateko arriskuan egon bada herrialde batean baino gehiagotan, prestazioa soilik azkenaldian zegokion legeria duen herrialdearen kargura izango da, baldin eta bertan ezarritako baldintzak betetzen badira. Behar izanez gero, langileak arrisku horren aurrean eginiko jardueretan jardunez beste herrialde batzuetan betetako aseguru aldiak totalizatzen dira.

Heriotzagatiko laguntzak:

Pertsona aseguratua, pentsioduna edo familiako kide bat hiltzean, prestazio hori jasotzeko eskubidea aitortzen da, heriotza edozein lekutan gertatuta ere. Eskuduna ez den beste Estatu-kide batean hiltzea Estatu eskudunean hiltzearen baliokidetzat hartzen da.

Prestazioak ordaintzeko Estatu eskuduna izango da hildako langilea bere heriotza datan aseguratua zegoeneko Estatua, edo pentsioduna zeneko Estatua.

Pentsio baten titularra hiltzen denean, Estatu-kide bat baino gehiagotako legeriari jarraiki, bertako pentsiodun ez den beste Estatu bateko lurraldean bizi dena, prestazioa hildakoak aseguru edo bizi aldi luzeena bete dueneko Estatuaren kargura izango da.

Aurretiko erretiro prestazioak:

Prestazio horietarako eskubidea lortzeko ez dira zenbatzen beste Estatu-kide batzuetan betetako aseguru edo bizi aldi guztiak.

Familia prestazioak:

Pertsona orok eskubidea izango du, edozein Estatu-kidetan bizi diren bere familiako kideengatik, familia-prestazioak jasotzeko, Estatu-kide eskuduneko legeriaren arabera.

Hala ere, pentsiodunen titularrek familia-prestazioak jasotzeko eskubidea izango dute bere pentsioei dagokienez eskuduna den Estatu-kideko legeriaren arabera.

Epe berean eta familiako kide berberentzat familia-prestazioak aurreikusten direnean Estatu-kide bat baino gehiagotako legerien arabera, lehentasun arau hauek aplikatuko dira:

a) Kontzeptu desberdinengatiko prestazioak badira, hau izango da lehentasun ordena:

1.- besteren edo norbere konturako jarduera bati esker lortutako eskubideak,
2.- pentsio bat kobratzeagatik lortutako eskubideak,
3.- bizilekuagatik lortutako eskubideak;

b) Kontzeptu berberagatiko prestazioak badira, lehentasun ordena honako irizpide hauen arabera ezarriko da:

i) besteren edo norberaren konturako jarduera bat dela eta lortutako eskubideen kasuan: Seme-alaben bizilekua.

ii) pentsioak kobratzeagatik lortutako eskubideen kasuan: Seme-alaben bizilekua, legeria horri jarraiki ordaintzeko pentsioa egonez gero,

iii) bizilekuagatik lortutako eskubideen kasuan: Seme-alaben bizilekua.
 
Eskubideen metaketa kasu hauetan, lehentasunezkotzat hartzen den legeriaren arabera emango dira prestazioak. Hala ere, b) iii) kasuan izan ezik, interesdunari osagarri bat ere ordainduko zaio dagozkion legerietan aurreikusitako prestazioen zenbatekoa lehentasunezkotzat hartutako legerian aurreikusitako prestazioen zenbatekoa baino handiagoa denean.

Bere lan bizitzako uneren batean zurztasuna familia laguntzekin (eta ez pentsioekin) babesten duen herrialde bateko (Belgika, Danimarka, Frantzia, Irlanda, Malta eta Erresuma Batua) legeriari lotuta egon den langile edo pentsiodun baten heriotzak eragindako zurztasun prestazioak jasotzeko eskubidea familia prestazioak jasotzeko eskubidea bezala erabakitzen da.

Hala ere, familia-prestazioen gaineko arauak aplikatuz, zurztasun-prestazioak jasotzeko eskubidea lortzen ez bada, hildako langilea denbora gehienean atxikita egon zaion Estatu-kideko legeriaren bidez lortutako beste familia-prestazio batzuen osagarri gisa emango dira prestazio horiek.

Horrela, nahikoa izango da hildakoa bere lan ibilbidean zehar Estatu-kide horietako bati lotuta egon izana (eta dagokion legeriak ezarritako baldintzak betetzea) dagokion Estatu-kideak zurztasun-prestazioak ordaintzeko.

3- Prestazio- eta informazio-eskaera:

Prestazio eskaerak aurkezteko eta informazioa eskuratzeko, interesdunak bera bizi den herrialdeko Erakunde eskudunera jo beharko du.

Espainian:

• Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionalaren Zuzendaritza Probintzialak eta Gizarte Segurantzaren Arreta eta Informazio Guneak (CAISS)
• Itsasoko Gizarte Institutuaren Zuzendaritza Probintzialak, Itsasoko Langileen Erregimen Bereziari loturiko langileak direnean.

Gainerako herrialdeetan, horretarako izendatutako Erakunde eskudunetan.